kom. Anna Sikora
Wydział Prewencji Komendy Wojewódzkiej Policji w Szczecinie

Policja Zachodniopomorska postanowiła potraktować problem kompleksowo i nauczyć potencjalne ofiary prawidłowych zasad bezpieczeństwa, którymi należy się kierować, aby nie dać satysfakcji oszustowi – złodziejowi. „Bezpieczny senior w bezpiecznym domu” to ogólnowojewódzki program prewencyjny, który jest odpowiedzią na zapotrzebowanie społeczne w zakresie informacji i edukacji związanej z wyjaśnieniem sposobów unikania zagrożeń przez starszych ludzi.

„BEZPIECZNY SENIOR” NAJLEPSZY W EUROPIE
Projekt w ubiegłym roku został doceniony przez Europejską Sieć Zapobiegania Przestępczości (EUCPN), zdobywając nagrodę główną konkursu organizowanego przez ECPA. Prestiżowe trofeum z rąk pani Minister Spraw Wewnętrznych Belgii odebrała autorka niniejszego tekstu i jednocześnie współrealizator projektu, kom. Anna Sikora z Wydziału Prewencji KWP w Szczecinie. Po raz pierwszy w historii konkursu Polska zdobyła tak prestiżową nagrodę.
Europejska nagroda w dziedzinie zapobiegania przestępczości ma na celu wyróżnienie najlepszych projektów w tym zakresie. Udział w konkursie jest otwarty dla każdej inicjatywy. Co roku temat konkursu jest inny. W roku 2010 myślą przewodnią konkursu ECPA był „Bezpieczny dom w bezpiecznym społeczeństwie, poprzez prewencję, prewencję kryminalną i sprawiedliwość naprawczą”. W ramach tego tematu każde państwo mogło zgłosić do konkursu tylko 1 projekt – wybierany z dużej rzeszy inicjatyw krajowych, m.in. projektów samorządowych, szkół, grup wspólnotowych, klubów sportowych, organizacji młodzieżowych, organizacji zrzeszających wolontariuszy czy też jednostek Policji.
Europejska Sieć Zapobiegania Przestępczości została powołana na mocy decyzji Rady UE w roku 2001, w wyniku realizacji postanowień szczytu w Tampere. Głównym zadaniem EUCPN jest rozwijanie programów prewencyjnych zapobiegających przestępczości na poziomie Unii Europejskiej, a także ich wspieranie na poziomie krajowym oraz lokalnym. Obecnie krajowy przedstawiciel EUCPN (w MSWiA), m.in. zasiada w komisji konkursowej EUCPN, synchronizuje działania realizowane w ramach programu „Razem bezpieczniej” z zadaniami wynikającymi z przynależności Polski do Europejskiej Sieci Zapobiegania Przestępczości, a także upowszechnia w Polsce wiedzę o tej instytucji.

KILKA SŁÓW O PROJEKCIE
Projekt „Bezpieczny senior” przygotowano z myślą o osobach starszych, które szczególnie są narażone na manipulację ze strony przestępców. Program w 2009 r. wdrożono początkowo w Szczecinie, a następnie w całym województwie zachodniopomorskim. Rozpoczęły się spotkania z seniorami – odbiorcami programu. Pierwszym partnerem inicjatywy było Stowarzyszenie Uniwersytet Trzeciego Wieku w Szczecinie. W roku akademickim 2009/2010 policjanci raz w tygodniu we współpracy z gazownią, zakładem energetycznym ENEA, Pocztą Polską i Bankiem Ochrony Środowiska prowadzili warsztaty edukacyjne z jego słuchaczami, realizując zagadnienia tematyczne związane z zagrożeniami życia i zdrowia w najbliższym otoczeniu (zabezpieczenie mieszkań przed włamaniem, metody okradania osób starszych, ekonomiczny aspekt bezpieczeństwa, przemoc wobec osób starszych, patologie społeczne, psychologiczny aspekt bezpieczeństwa). Uczestnicy spotkań mieli doskonałą okazję nauczyć się zasad bezpieczeństwa, a także opowiedzieć o własnych doświadczeniach związanych z zagrożeniami.
Podczas  interaktywnych  spotkań  seniorzy  rozwiązywali ćwiczenia i referowali zagadnienia. Pod koniec zajęć każdy z uczestników otrzymał ankietę ewaluacyjną, dotyczącą oceny prowadzonych zajęć, a także określającą zapotrzebowanie na tego typu spotkania. Wiosną, podczas konferencji prasowej, każdy z seniorów otrzymał osobisty alarm kieszonkowy, który swoim przeraźliwym dźwiękiem może odstraszyć potencjalnego sprawcę. Działanie alarmu zostało zaprezentowane w czasie symulacji napadu na starszą kobietę. Zainteresowanie pokazem było bardzo duże. W samej inscenizacji wzięli udział nie tylko seniorzy i policjanci, ale również dziennikarze.
W realizację programu „Bezpieczny senior” doskonale wpisał się projekt Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Szczecinie pn. „Aktywna i bezpieczna jesień życia”. Inicjatywa propagowała zarówno bezpieczeństwo, jak i aktywność samych seniorów. Przedsięwzięcie obejmowało m.in. warsztaty aktorskie, plastyczne i fotograficzne. Ich wynikiem były zarówno piękne prace malarskie, jak i gra aktorska. Scenki artystyczne przedstawiały widzom, jaki skutek może mieć wpuszczenie obcej osoby do mieszkania lub co może się wydarzyć, gdy zaufamy fałszywemu wnukowi.
Kolejną inicjatywą w ramach działań na rzecz osób starszych były szkolenia listonoszy, którzy docierając z przesyłkami do osób starszych, wręczali specjalnie opracowane ulotki z informacjami, jak nie dać się oszukać.

MOCNE STRONY PROJEKTU
„Bezpieczny senior w bezpiecznym domu” wpisał się doskonale w przewodnią tematykę konkursu EUCPN: „Bezpieczny dom w bezpiecznym społeczeństwie, poprzez prewencję, prewencję kryminalną i sprawiedliwość naprawczą”. Ponadto spełniał podstawowe kryteria konkursu:

1. cel  projektu  –  propagowanie  bezpiecznych  zachowań wśród seniorów, zmobilizowanie grupy docelowej do zgłaszania Policji zdarzeń z ich udziałem oraz ograniczenie przestępstw, których ofiarami są starsze osoby;
2. ewaluacja programu – na podstawie przeprowadzonych badań ankietowych, jak i statystyki zdarzeń;
3. innowacyjność projektu – połączenie teorii z praktyką, spotkań i warsztatów z aktywnością odbiorców programu;
4. współpraca z podmiotami – prelegentami spotkań – oprócz policjantów i psychologa byli przedstawiciele: banku, poczty, zakładu energetycznego oraz zakładu gazowniczego;
5. uniwersalność projektu – możliwość jego adaptacji w innych państwach europejskich.

„BEZPIECZNY SENIOR” ZE ZDWOJONĄ SIŁĄ
Występujące w życiu codziennym zagrożenia powodują, że Policja poszukuje nowych, bardziej skutecznych rozwiązań, które pozwolą skutecznie zapobiec niejednemu przykremu zdarzeniu z udziałem starszej osoby. Europejska Nagroda EUCPN – 20 000 euro dla Polski, dla polskiej Policji, z pewnością pozwoli w szerszy, bardziej interesujący sposób dotrzeć do seniorów z informacjami o sposobach działania oszustów. Prezentowane materiały profilaktyczne, opracowane w ramach projektu, pozwolą przekonać choć część starszych osób, że oszustwa „na wnuczka”, „inkasenta” czy „szklankę wody” mają miejsce naprawdę i nie są fikcją filmową.