Instytucję policjanta-spottersa w polskiej Policji utworzono w maju 2009 r. na podstawie podpisanego przez Pierwszego Zastępcę Komendanta Głównego Policji dokumentu Instytucja spottersa – materiały pomocnicze¹, w którym zawarte zostały wszelkie istotne informacje dotyczące pracy i zadań policjanta-spottersa.
Zasadniczą przesłanką determinującą powołanie spottersa w danej jednostce Policji nie jest, jak się powszechnie uważa, funkcjonowanie na danym terenie klubu piłkarskiego, lecz liczba i waga wydarzeń, a dokładnie niepożądanych incydentów o cechach kryminogennych z udziałem kibiców piłkarskich nazywanych pseudokibicami.
Do innych ważnych powodów prowadzących do powoływania policjantów-spottersów należy chęć nawiązania dialogu z kibicami i zbudowania w ten sposób zaufania do Policji, a docelowo – z jednej strony wyeliminowania ze środowiska kibiców osób będących prowodyrami naruszeń prawa, a z drugiej – wypromowania postaw pożądanych. W założeniu spotters zna bardzo dobrze przypisaną mu grupę kibiców i w granicach nakreślonych prawem udziela jej również pomocy, będąc jednocześnie obok klubu i kibiców podmiotem czynnie zaangażowanym w kreowanie pożądanych zachowań sympatyków sportu na trybunach stadionu. Tak więc celem nadrzędnym pracy spottersa jest minimalizacja zagrożeń generowanych przez pseudokibiców poprzez eliminację osób niepożądanych z grupy kibiców lub zmianę ich nastawienia.
Dotychczas spośród policjantów deklarujących chęć pełnienia roli spottersa 281 funkcjonariuszy otrzymało certyfikaty spottersa potwierdzające posiadanie niezbędnych kwalifikacji i wiedzy. Certyfikat jest również rękojmią ukończenia szkolenia specjalistycznego organizowanego w Centrum Szkolenia Policji w Legionowie i Szkole Policji w Katowicach. Każde szkolenie podzielone jest na część teoretyczną i część praktyczną, w której prowadzone są warsztaty szkoleniowe. Szkolenie kończy się egzaminem w formie testu.
Policjant-spotters pełni służbę o charakterze prewencyjnym, w sposób jawny, lecz nie w policyjnym mundurze, a w niebieskiej kamizelce o ujednoliconym dla całej Unii Europejskiej wzorze. Jego wyposażenie to kajdanki, ręczny miotacz pieprzu, bezprzewodowe środki łączności radiowej oraz telefon komórkowy.

Do głównych zadań policjanta-spottersa należy:

• monitorowanie środowiska kibiców oraz współdziałanie na rzecz kulturalnego kibicowania;
• współpraca z innymi funkcjonariuszami Policji;
• współpraca z podmiotami zewnętrznymi odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo imprez sportowych (pracownikami służb porządkowych i informacyjnych organizatora imprezy);
• ujawnianie i identyfikacja zagrożeń związanych z imprezami sportowymi oraz przeciwdziałanie im.

Przed Turniejem Finałowym Mistrzostw Europy UEFA EURO 2012 w dniu 20 maja 2011 r. powołana została grupa policjantów o nazwie Spotters Team Polska, która realizowała zadania policjantów-spottersów podczas meczów testowych rozgrywanych przed turniejem, jak również w trakcie trwania UEFA EURO 2012. W składzie STP znajduje się 30 funkcjonariuszy, z których 10 stanowi rezerwę. Funkcjonariusze STP to policjanci posiadający duże doświadczenie w pracy spottersa, zarówno na gruncie krajowym, jak i międzynarodowym.
Funkcjonariusze STP od lipca 2011 r. pełnią służbę na stadionach podczas wszystkich meczów piłkarskiej reprezentacji narodowej Polski rozgrywanych na terenie RP. Dodatkowo w trakcie EURO 2012 pełnili służbę w związku z otwartymi treningami reprezentacji Polski, które miały miejsce na stadionie Polonii w Warszawie. Ponadto realizowali zadania w „strefie kibica” zarówno na terenie Warszawy, jak i Wrocławia. Swoje zadania wykonywali także podczas meczu ćwierćfinałowego rozegranego na stadionie PGE Arena w Gdańsku pomiędzy reprezentacjami narodowymi Niemiec i Grecji oraz meczu półfinałowego rozegranego na Stadionie Narodowym w Warszawie pomiędzy reprezentacjami narodowymi Włoch i Niemiec.
Oprócz grupy STP w trakcie EURO 2012 swoją wiedzę i doświadczenie wykorzystywali także spottersi klubowi (tzw. lokalni), którzy realizowali zadania na terenie Gdańska, Poznania, Warszawy i Wrocławia oraz w ośrodkach pobytowych i podczas otwartych treningów poszczególnych reprezentacji narodowych.
Wszystkie działania realizowane przez spottersów podczas EURO 2012 miały korzystny wpływ na poczucie bezpieczeństwa oraz samo bezpieczeństwo uczestników turnieju. W ramach swojej pracy spottersi przekazali dowódcom zabezpieczenia ogromną ilość informacji, w tym często mających istotny wpływ na rozwój i kierunek działań prowadzonych przez Policję. Przede wszystkim nieśli pomoc polskim kibicom oraz sympatykom piłki nożnej, którzy przyjechali na finał UEFA EURO 2012 z innych krajów.
Należy podkreślić, że przydatność i skuteczność działań STP podczas EURO 2012 zostały bardzo wysoko ocenione przez Zespół Oceniający Dowódcy Operacji Policyjnej pod kryptonimem „Hat Trick 2012”. Ponadto Zespół wskazał zasadność kontynuacji prac Spotters Team Polska.
Obecnie zadania spottersów są wykonywane we wszystkich jednostkach organizacyjnych Policji szczebla wojewódzkiego. Funkcjonariusze wchodzący w skład STP pełnią służbę w jednostkach macierzystych, realizując zadania spottersa w lokalnych środowiskach kibicowskich. Ponadto są angażowani w zabezpieczenie meczów piłkarskich drużyny narodowej rozgrywanych na terenie RP, a także – w zależności od zidentyfikowanych zagrożeń – biorą udział w zabezpieczeniach meczów reprezentacji rozgrywanych poza granicami kraju. W 2013 r. uczestniczyli w zabezpieczeniu 10 meczów – w Polsce, Czarnogórze, Wielkiej Brytanii i San Marino. Wsparcie działań realizowanych przez STP, w ujęciu organizacyjnym oraz osobowym, prowadzone jest z udziałem funkcjonariuszy Głównego Sztabu Policji KGP.

Główne kierunki planowanej aktywności policjantów-spottersów zarówno w ujęciu lokalnym, jak i krajowym, to:

• oddziaływanie prewencyjne na uczestników imprezy;
• programy szkoleniowe kierowane do środowisk kibicowskich;
• wymiana posiadanych informacji;
• mediacje pomiędzy organizatorem imprezy a kibicami.

Formą wsparcia dla pracy policjantów-spottersów są zadania realizowane przez wydziały ds. zwalczania przestępczości pseudokibiców, które zostały stworzone w Komendzie Wojewódzkiej Policji we Wrocławiu oraz w Komendzie Stołecznej Policji. W pozostałych komendach wojewódzkich Policji zadania realizowane przez ww. komórki wykonywane są przez nieetatowe zespoły umieszczone w strukturach wydziałów kryminalnych. Dzięki implementacji takich rozwiązań podjęto skuteczną walkę ze zjawiskiem chuligaństwa stadionowego.

mł. asp. Daniel Kędziora,
 specjalista Wydziału Operacyjnego GSP KGP