Wprowadzenie

Policja w przypadku zaginięcia podejmuje poszukiwania zaraz po zgłoszeniu przez osobę, która przekaże tę informację. Takie czynności podejmowane są również w stosunku do osób, które zaginęły za granicą, a ich bliscy o tym wiedzą i zgłaszają ten fakt Policji. Policyjne poszukiwania osób zaginionych prowadzone są w trybie zróżnicowanych działań. Podejmują je policjanci wykonujący czynności prewencyjne, śledcze i operacyjne. Funkcjonariusze jednocześnie sprawdzają wiele miejsc. Jednostka prowadząca czynności współpracuje ze zgłaszającym, najbliższymi, rodziną czy znajomymi, a także korzysta ze źródeł, do których ma uprawniony dostęp zgodnie z obowiązującymi przepisami. Czasami zakres informacji o losie osoby zaginionej wykracza poza teren kraju. W takich sytuacjach informacje wymieniane są poprzez biuro Komendy Głównej Policji właściwe do koordynowania poszukiwań międzynarodowych. Niniejszy artykuł przedstawia taktykę czynności policyjnych w takich sytuacjach. Szczegółowa Taktyka czynności policyjnych w poszukiwaniu osób zaginionych została przedstawiona w „Kwartalniku Policyjnym” nr 4/2022. Niniejszy artykuł jest uzupełnieniem tego tematu.

Podstawowe regulacje prawne czynności poszukiwań obywateli polskich i obcokrajowców zaginionych za granicą kraju

Podstawa prawna podjęcia przez Policję czynności poszukiwawczych osób zaginionych wynika z ustawy o Policji¹: „Do podstawowych zadań Policji należą ochrona życia i zdrowia ludzi (…) przed bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra”.

Komendant Główny Policji określa metody i formy² wykonywania zadań przez poszczególne służby policyjne w zakresie nieobjętym innymi przepisami wydanymi na podstawie ustawy o Policji.

Policja w tym zakresie działa na podstawie zarządzenia nr 48 Komendanta Głównego Policji z dnia 28 czerwca 2018 r. w sprawie prowadzenia przez Policję poszukiwania osoby zaginionej oraz postępowania w przypadku ujawnienia osoby o nieustalonej tożsamości lub znalezienia nieznanych zwłok oraz szczątków ludzkich (Dz. Urz. KGP poz. 77).

W późniejszym czasie wprowadzono zmiany:

• zarządzeniem nr 32 Komendanta Głównego Policji z dnia 13 listopada 2020 r. zmieniającym zarządzenie w sprawie prowadzenia przez Policję poszukiwania osoby zaginionej oraz postępowania w przypadku ujawnienia osoby o nieustalonej tożsamości lub znalezienia nieznanych zwłok oraz szczątków ludzkich (Dz. Urz. KGP poz. 58);
• zarządzeniem nr 8 Komendanta Głównego Policji z dnia 1 marca 2021 r. zmieniającym zarządzenie w sprawie prowadzenia przez Policję poszukiwania osoby zaginionej oraz postępowania w przypadku ujawnienia osoby o nieustalonej tożsamości lub znalezienia nieznanych zwłok oraz szczątków ludzkich (Dz. Urz. KGP poz. 16);
• zarządzeniem nr 5 Komendanta Głównego Policji z dnia 4 lutego 2021 r. w sprawie not i dyfuzji Międzynarodowej Organizacji Policji Kryminalnej – Interpol (Dz. Urz. KGP poz. 9).

W celu zrozumienia procedur policyjnych w obszarze poszukiwania osób zaginionych poniżej przedstawiono interpretację najważniejszych określeń³:

1. zaginięcie osoby – zaistnienie zdarzenia uniemożliwiającego ustalenie miejsca pobytu osoby fizycznej, wymagające jej odnalezienia albo udzielenia pomocy w celu zapewnienia ochrony życia, zdrowia lub wolności;
2. osoba zaginiona – osoba, którą na skutek zdarzenia uniemożliwiającego ustalenie miejsca jej pobytu należy odnaleźć w celu zapewnienia ochrony jej życia, zdrowia lub wolności;
3. poziom poszukiwania⁴ – stopień określający niezwłoczność i zakres podjęcia czynności poszukiwawczych w zależności od stwierdzonego ryzyka wystąpienia zagrożenia dla życia, zdrowia lub wolności osoby zaginionej, oznaczony jako:

a) poziom I – dotyczący osoby, której zaginięcie związane jest z realnym, bezpośrednim występowaniem zagrożenia dla jej życia, zdrowia lub wolności i dla którego ratowania wymagane jest bezpośrednie i natychmiastowe podjęcie czynności poszukiwawczych z zaangażowaniem znacznych sił i środków ze strony Policji, na przykład dotyczące osoby:

• małoletniej w wieku do 10 lat,
• małoletniej w wieku od 11 do 13 lat zaginionej po raz pierwszy,
• niezdolnej do samodzielnej egzystencji,
• wymagającej stałego przyjmowania leków, których brak przyjęcia w odpowiednim czasie stanowi zagrożenie jej życia,
• zaginionej w związku z realnym podejrzeniem popełnienia na jej szkodę przestępstwa przeciwko życiu lub wolności,
• której zachowanie w realny sposób wskazywało na bezpośredni zamiar popełnienia samobójstwa, a natychmiastowe podjęcie czynności poszukiwawczych oraz zaangażowanie znacznych sił i środków z dużym prawdopodobieństwem przyczyni się do zapobieżenia zamachu samobójczego,
• zaginionej w warunkach atmosferycznych zagrażających jej życiu w przypadku niezwłocznego nieodnalezienia;

b) poziom II – dotyczący osoby, której zaginięcie związane jest z uzasadnionym podejrzeniem wystąpienia ryzyka zagrożenia dla jej życia, zdrowia lub wolności, na przykład dotyczące osoby:

• deklarującej po raz kolejny zamiar popełnienia samobójstwa albo której deklaracja zamiaru popełnienia samobójstwa nie stanowiła realnych przesłanek jej spełnienia,
• małoletniej w wieku od 14 do 18 lat zaginionej po raz pierwszy,
• zdolnej do samodzielnej egzystencji, ale wymagającej opieki i stałego przyjmowania leków, których nieprzyjęcie może spowodować zagrożenie jej zdrowia,
• zaginionej za granicą Rzeczypospolitej Polskiej, wobec której istnieje uzasadniona potrzeba udzielenia pomocy w celu ochrony jej życia, zdrowia lub wolności;

c poziom III –  dotyczący osoby, której zaginięcie nie jest związane z bezpośrednim oraz uzasadnionym zagrożeniem dla jej życia, zdrowia lub wolności, na przykład dotyczące osoby:

• wyrażającej wolę zerwania kontaktów z rodziną, osobami najbliższymi lub środowiskiem, w którym ostatnio przebywała,
• która oddaliła się z miejsca zamieszkania w wyniku nieporozumień rodzinnych,
• co do której nie jest możliwe ustalenie przyczyn lub okoliczności zaginięcia,
• z którą brak jest kontaktu, a która deklarowała chęć wyjazdu lub jej zaginięcie związane jest z wyjazdem albo pobytem za granicą Rzeczypospolitej Polskiej,
• niewymagającej stałej opieki medycznej lub stałego przyjmowania leków, która samowolnie oddaliła się z placówki opiekuńczej, leczniczej lub innej placówki,
• małoletniej w wieku od 11 do 13 lat zaginionej po raz kolejny;

4. właściwość miejscowa – jednostką Policji właściwą miejscowo do prowadzenia poszukiwania osoby zaginionej jest ta jednostka Policji, na której obszarze osoba zaginiona posiadała miejsce zamieszkania; w przypadku poszukiwań zakwalifikowanych do poziomu I, jednostką Policji właściwą do prowadzenia czynności poszukiwawczych przez pierwsze 7 dni od dnia zgłoszenia zaginięcia jest jednostka Policji, na której obszarze miało miejsce zaginięcie osoby; w przypadku gdy nie można ustalić miejsca zamieszkania osoby zaginionej, jednostką właściwą do prowadzenia poszukiwania osoby zaginionej jest jednostka Policji, na której obszarze osoba zaginiona posiadała ostatnie znane miejsce zameldowania na pobyt stały na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a w przypadku braku ustalonego miejsca zameldowania na pobyt stały na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej – ostatnie znane miejsce zameldowania na pobyt czasowy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; w przypadku gdy niemożliwe jest ustalenie miejsca zamieszkania osoby zaginionej oraz nie ustalono jej miejsca zameldowania na pobyt stały lub czasowy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jednostką właściwą do prowadzenia poszukiwania osoby zaginionej jest jednostka Policji, na której obszarze osoba zaginęła; jeżeli w trakcie pierwszych 7 dni prowadzenia czynności poszukiwawczych okaże się, że jednostka Policji, w której przyjęto zawiadomienie o zaginięciu osoby, nie jest właściwa miejscowo do prowadzenia poszukiwania osoby zaginionej, dokumentację z wykonanych czynności przekazuje się niezwłocznie jednostce Policji właściwej, informując jednocześnie komórki służby kryminalnej właściwe do kontroli i nadzoru nad poszukiwaniami osób zaginionych komend wojewódzkich Policji nadrzędnych dla tych jednostek Policji pismem zawierającym uzasadnienie tej decyzji; o przejęciu sprawy poszukiwania osoby zaginionej do dalszego prowadzenia decyduje kierownik jednostki Policji, która otrzymała dokumentację sprawy; w przypadku wątpliwości dotyczących określenia właściwości miejscowej do prowadzenia poszukiwania osoby zaginionej kwestie sporne rozstrzygają kierownicy komórek służby kryminalnej właściwych do kontroli i nadzoru nad poszukiwaniami osób zaginionych z komend wojewódzkich Policji nadrzędnych dla tych jednostek Policji, a w przypadku dalszych rozbieżności ostateczną decyzję w tym zakresie podejmuje kierownik komórki organizacyjnej biura KGP właściwego do koordynowania poszukiwań osób zaginionych; jednostka Policji, która przyjęła zawiadomienie o zaginięciu osoby oraz dokonała rejestracji informacji o zaginięciu oraz o osobie zaginionej w KSIP, jest zobowiązana do wykonywania czynności poszukiwawczych zgodnie z przyjętą kwalifikacją poszukiwań do czasu przejęcia sprawy poszukiwania osoby zaginionej do prowadzenia przez inną jednostkę Policji; jednostka Policji, która zgodnie z właściwością miejscową przejęła sprawę poszukiwania osoby zaginionej do prowadzenia, po dokonaniu analizy sprawy ma możliwość zmiany poziomu poszukiwania określonego przez jednostkę Policji przyjmującą zawiadomienie o zaginięciu osoby.

Przyczyny zaginięć

W dzisiejszym świecie charakterystyczne są zagrożenia społeczne na tle politycznym, militarnym czy na tle rzeczywistym. W związku z rozwijającą się techniką, otwartymi granicami i dostępem do cyberprzestrzeni zagrożenia mogą pojawić się wszędzie. Patrząc z perspektywy statystyk policyjnych, dotyczących m.in. przestępstw czy wykroczeń, można by rzec: „okazja czyni złodzieja”. W przypadku osób zaginionych moglibyśmy powiedzieć: „okazja czyni zaginionego”. Według słownika języka polskiego okazja to sytuacja sprzyjająca czemuś, niecodzienne wydarzenie⁵. Ludzie giną we wszystkich regionach świata. Są to różne osoby: dzieci, dorośli, osoby starsze, osoby chore i zdrowe, osoby uzależnione i abstynenci, mieszkańcy miast i wsi, zaginione w Polsce i za granicą.

Przyczyną mogą być ucieczki od problemów, choroby, zdarzenia związane z wypadkiem lub przestępstwem, świadome zerwanie kontaktów. 

W etiologicznym ujęciu zaginięcia można podzielić na niedobrowolne i dobrowolne. Przyjmuje się, że na całym świecie w ciągu około 20 lat zaginęło około 4,5 mln osób. Od początku XXI w. liczba zgłoszonych zaginięć osób w Polsce utrzymuje się na poziomie ok. 15–20 tysięcy rocznie.

Znaczną część osób zaginionych udaje się odnaleźć, lecz stała liczba nieodnalezionych osób zaginionych wynosi ponad 4000⁶.

W ujęciu globalnym powstają coraz to inne niebezpieczeństwa, rozwija się przestępczość, pojawiają się nowe technologie, dlatego też pojawiają się przestępstwa nieschematyczne, takie, które nie są zależne od osób zaginionych, tylko uwarunkowane są czynnikami zewnętrznymi, np. zabójstwa, dzieciobójstwa, uprowadzenia, handel ludźmi, związane z prostytucją, sektami, terroryzmem czy wojną. Pojawiają się też zagrożenia, które nie są jeszcze zidentyfikowane. Godzą one bezpośrednio w samo społeczeństwo – stanowią także realne zagrożenie dla bezpieczeństwa państwa.

Koordynacja poszukiwań

Poszukiwania obywateli polskich poza granicami Rzeczy-pospolitej Polskiej koordynuje biuro KGP właściwe do koordynowania poszukiwań międzynarodowych⁷, tj. komórka organizacyjna Komendy Głównej Policji wyznaczona do wykonywania zadań Krajowego Biura Interpol oraz Biura SIRENE⁸.

Słownik pojęć⁹ ujętych w procedurze poszukiwań obywateli polskich i obcokrajowców zaginionych za granicami kraju

1. Interpol – Międzynarodowa Organizacja Policji Kryminalnej;
2. SIS – System Informacyjny Schengen;
3. KBI – Krajowe Biuro Interpolu – centralne biuro krajowe funkcjonujące w każdym państwie członkowskim Interpolu, którego zadaniem jest utrzymywanie kontaktów i pełnienie roli pośrednika pomiędzy: organami ścigania danego państwa, komórkami organizacyjnymi innych państw pełniącymi funkcję krajowego biura Interpolu oraz Sekretariatem Generalnym Interpolu;
4. utrzymywanie kontaktów i pełnienie roli pośrednika pomiędzy: organami ścigania danego państwa, komórkami organizacyjnymi innych państw pełniącymi funkcję krajowego biura Interpolu oraz Sekretariatem Generalnym Interpolu;
5. KBI Warszawa – Krajowe Biuro Interpolu w Warszawie – komórka organizacyjna Komendy Głównej Policji, wyznaczona do wykonywania zadań polskiego krajowego biura Interpolu w zakresie koordynowania i prowadzenia międzynarodowej wymiany informacji o charakterze kryminalnym oraz strategicznym pomiędzy podmiotami krajowymi, KBI innych państw oraz Sekretariatem Generalnym Interpolu;
6. oficer kontaktowy – policjant lub pracownik Policji pełniący funkcję oficera kontaktowego do spraw międzynarodowej wymiany informacji kryminalnych;
7. System Informacyjny Interpolu I-24/7 – system międzynarodowy;
8. Regulamin Interpolu – Regulamin Interpolu dotyczący przetwarzania danych;
9. strefa Interpolu – grupa państw członkowskich Interpolu, do której adresowana jest dyfuzja lub inna korespondencja;
10. dyfuzja – wniosek o współpracę międzynarodową lub o ostrzeżenie międzynarodowe, wysłany przez KBI do wybranych stref Interpolu lub państw członkowskich Interpolu, jednocześnie rejestrowany w Systemie Informacyjnym Interpolu I-24/7;
11. nota – wniosek o współpracę międzynarodową lub o ostrzeżenie międzynarodowe adresowany do wszystkich państw członkowskich Interpolu, publikowany przez Sekretariat Generalny Interpolu na wniosek KBI, podmiotu międzynarodowego lub z inicjatywy Sekretariatu Generalnego Interpolu, jednocześnie rejestrowany w Systemie Informacyjnym Interpolu I-24/7.

Nota i dyfuzja oznaczona kolorem żółtym jest publikowana lub wysłana w celu ustalenia miejsca pobytu osoby zaginionej lub ustalenia tożsamości osoby o nieustalonej tożsamości¹⁰.

Procedura poszukiwań obywateli polskich i obcokrajowców zaginionych poza granicami kraju

Poszukiwania obywateli polskich poza granicami Rzeczy-pospolitej Polskiej prowadzone są¹¹:

1. w państwach korzystających z SIS poprzez SIS; rejestracja osoby jest automatycznie replikowana z KSIP do SIS;
2. w państwach niekorzystających z SIS poprzez bazę danych Interpol; rejestracja osoby odbywa się za pośrednictwem biura KGP właściwego do koordynowania poszukiwań międzynarodowych.

Policjant prowadzący poszukiwania osoby zaginionej na terenie państwa korzystającego z SIS przesyła za pośrednictwem oficera kontaktowego do biura KGP właściwego do koordynowania poszukiwań międzynarodowych informację wskazującą na pobyt osoby na terytorium tego państwa¹².

Policjant prowadzący poszukiwania osoby w państwie niekorzystającym z SIS¹³:

1. przesyła w celu ustalenia miejsca pobytu osoby zaginionej za pośrednictwem oficera kontaktowego do biura KGP właściwego do koordynowania poszukiwań międzynarodowych, wniosek o:

• publikację żółtej noty,
• wysłanie żółtej dyfuzji;

2. przesyła za pośrednictwem oficera kontaktowego komórki organizacyjnej do biura KGP właściwego do koordynowania poszukiwań międzynarodowych, dodatkowe informacje wskazujące na pobyt osoby na terytorium państwa nienależącego do obszaru Schengen.

W przypadku zaginięcia osoby zakwalifikowanej do poziomu I lub poziomu II jednostka Policji prowadząca sprawę przesyła w formie elektronicznej lub telefaksowej powyższy wniosek lub informację dotyczącą zaginięcia osoby bezpośrednio do biura KGP właściwego do koordynowania poszukiwań międzynarodowych z jednoczesnym powiadomieniem oficera kontaktowego. W przypadku ustania przesłanek wskazujących na zagrożenie życia, zdrowia lub wolności osoby zaginionej dalszą wymianę informacji realizuje się za pośrednictwem oficera kontaktowego¹⁴.

Odnalezienie osoby zaginionej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

W przypadku odnalezienia osoby zaginionej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jednostka Policji wnioskująca o poszukiwania za granicą osoby zaginionej ma obowiązek niezwłocznie zawiadomić biuro KGP właściwe do koordynowania poszukiwań międzynarodowych w celu odwołania poszukiwań¹⁵.

Poszukiwanie obywateli innych państw na terenie Rzeczypospolitej Polskiej

Przyjmowanie od organów ścigania innych państw wniosków o wszczęcie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej poszukiwania osoby zaginionej należy do właściwości biura KGP właściwego do koordynowania poszukiwań międzynarodowych. Rejestracji w KSIP informacji o poszukiwaniu osoby zaginionej na podstawie powyższego wniosku dokonuje biuro KGP właściwe do koordynowania poszukiwań międzynarodowych. Biuro to może zlecić każdej jednostce Policji wykonanie określonych czynności poszukiwawczych na terenie działania tej jednostki¹⁶.

Sprawy wielowątkowe, skomplikowane

W przypadku poszukiwań w sprawach wielowątkowych, o dużym stopniu skomplikowania, wymagających wiedzy eksperckiej, kierownik biura KGP właściwego do koordynowania poszukiwań międzynarodowych lub osoba przez niego upoważniona może zwrócić się pisemnie do biura KGP właściwego do koordynowania poszukiwań osób zaginionych w celu podjęcia bezpośrednich działań i nadzoru nad czynnościami poszukiwawczymi realizowanymi na terenie kraju¹⁷.

Procedura zakończenia poszukiwań obywateli innych państw na terenie Rzeczypospolitej Polskiej

Jednostka Policji, która odnalazła osobę zaginioną, ustaliła miejsce jej pobytu, ujawniła jej zwłoki lub zakończyła czynności poszukiwawcze, o których mowa powyżej, niezwłocznie powiadamia o tym biuro KGP właściwe do koordynowania poszukiwań międzynarodowych, przesyłając jednocześnie formularz dotyczący odnalezienia osoby, którego w przypadku wpisów w SIS wzór stanowi załącznik nr 4 do zarządzenia nr 48 KGP, natomiast w przypadku wpisów w bazie danych Interpol wzór stanowi załącznik  nr 10 do zarządzenia nr 5 KGP¹⁸.

Procedura zakończenia poszukiwań osób zaginionych odnalezionych na terenie innych państw

W przypadku otrzymania od organów ścigania innych państw informacji o osobie zaginionej wprowadzonej do SIS lub bazy danych Interpol jako osoba zaginiona, która powinna być objęta ochroną w celu zapobiegania zagrożeniom lub dla jej własnej ochrony, a z otrzymanych informacji wynika, że może przebywać na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, biuro KGP właściwe do koordynowania poszukiwań międzynarodowych niezwłocznie przekazuje informację do wiadomości biura KGP właściwego do koordynowania poszukiwań osób zaginionych oraz dyżurnemu Komendy Głównej Policji¹⁹.

Procedura poszukiwań obcokrajowców zaginionych na terenie RP

Poszukiwania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obcokrajowca zgłoszonego jako zaginionego prowadzi się zgodnie z obowiązującymi przepisami dotyczącymi poszukiwania osób w naszym kraju, tj. zarządzenia nr 48 KGP. Policjant po przyjęciu informacji o zaginięciu obcokrajowca dokonuje sprawdzenia w SIS oraz w bazie danych Interpol. W przypadku ustalenia, że osoba jest już zarejestrowana jako zaginiona, odstępuje od przyjęcia zawiadomienia o zaginięciu osoby oraz rejestracji osoby zaginionej w KSIP, jednakże podejmuje czynności zmierzające do weryfikacji informacji, a następnie pisemnie powiadamia o tym fakcie biuro KGP właściwe do koordynowania poszukiwań międzynarodowych²⁰.

Zakończenie poszukiwania obcokrajowca zgłoszonego jako zaginionego następuje po upływie 5 lat od dnia przyjęcia zawiadomienia o zaginięciu osoby. Jednostka Policji prowadząca poszukiwania przesyła informację o zakończeniu poszukiwań do biura KGP właściwego do koordynowania poszukiwań międzynarodowych21.

Procedura postępowania w przypadku odnalezienia osoby figurującej w Systemie Informacyjnym Interpolu I-24/7, zwanym „bazą Interpolu”, na podstawie żółtej noty lub żółtej dyfuzji²²

Po odnalezieniu osoby, która figuruje w bazie Interpolu na podstawie żółtej noty lub żółtej dyfuzji, policjant obowiązany jest:

1. w przypadku pełnoletniej osoby zaginionej:

• potwierdzić tożsamość osoby poszukiwanej i poinformować ją o prowadzonych poszukiwaniach,
• ustalić aktualne miejsce jej pobytu;  

2. w przypadku osoby zaginionej, która dla swojej własnej ochrony lub w celu zapobiegania stwarzanym przez nią zagrożeniom powinna zostać oddana do właściwej placówki opiekuńczej lub leczniczej, policjant obowiązany jest:

• doprowadzić osobę do właściwej jednostki organizacyjnej Policji, w szczególności w celu potwierdzenia jej tożsamości oraz ustalenia okoliczności związanych z jej pobytem na terytorium RP,
• w zależności od okoliczności, w tym wieku osoby, jej stanu zdrowia, rodzaju wymaganej opieki, umieścić ją we właściwej placówce opiekuńczej lub leczniczej,
• w przypadku osoby małoletniej niezwłocznie powiadomić sąd rodzinny i opiekuńczy o podjętych w sprawie czynnościach.

W każdym z wyżej wskazanych przypadków policjant obowiązany jest:

1. wypełnić formularz odnalezienia osoby;
2. wystąpić do KBI Warszawa z wnioskiem o uzyskanie dodatkowych informacji uzupełniających, gdy jest to niezbędne do potwierdzenia tożsamości osoby (zaznaczenie kwadratu TAK w przedostatnim polu formularza odnalezienia osoby);
3. przekazać wypełniony formularz odnalezienia osoby dyżurnemu właściwej jednostki Policji lub kierownikowi właściwej komórki lub jednostki organizacyjnej Policji.

Dyżurny lub kierownik właściwej komórki lub jednostki organizacyjnej Policji obowiązany jest:

1. zweryfikować poprawność wypełnienia formularza odnalezienia osoby oraz zgodność zawartych w nim treści z danymi w prezentowanych wynikach sprawdzenia;
2. potwierdzić weryfikację danych poprzez zatwierdzenie formularza odnalezienia osoby;
3. przesłać niezwłocznie KBI Warszawa formularz odnalezienia osoby za pośrednictwem poczty elektronicznej lub faksu;
4. skontaktować się z KBI Warszawa i potwierdzić otrzymanie wypełnionego formularza.

Nadzór nad właściwym wykonaniem czynności, o których mowa powyżej, sprawuje kierownik jednostki organizacyjnej Policji, w której czynności te są wykonywane.

KBI Warszawa po otrzymaniu wypełnionego formularza odnalezienia osoby obowiązane jest:

1. zweryfikować zawarte w nim treści i ich zgodność z danymi w bazie Interpolu;
2. przesłać do KBI państwa wnioskującego informację o odnalezieniu osoby, która figuruje w bazie Interpolu;
3. przesłać do jednostki Policji informacje uzupełniające.

Realizacja wniosków krajowych i zagranicznych²³

Po otrzymaniu przez KBI Warszawa od organu uprawnionego wniosku o publikację żółtej noty albo wysłanie żółtej dyfuzji KBI Warszawa dokonuje jego sprawdzenia pod kątem zgodności z wymogami formalnymi przewidzianymi w przepisach Interpolu. Jeżeli wniosek spełnia wymogi formalne, KBI Warszawa wysyła go w Systemie Informacyjnym Interpolu I-24/7 wraz z dostępnym materiałem identyfikacyjnym do:

1. Sekretariatu Generalnego Interpolu – w formie wniosku o publikację żółtej noty;
2. wybranych stref Interpolu lub państw członkowskich Interpolu niestosujących dorobku prawnego Schengen – w formie żółtej dyfuzji.

KBI Warszawa przekazuje do Sekretariatu Generalnego Interpolu wizerunek osoby zaginionej wraz z wnioskiem o publikację żółtej noty w przypadku uzyskania od osoby uprawnionej, zgodnie z obowiązującymi przepisami dotyczącymi poszukiwań osoby zaginionej, zgody na opublikowanie wizerunku osoby zaginionej na ogólnie dostępnej stronie internetowej Interpolu. Jeżeli wniosek nie spełnia wymogów formalnych, KBI Warszawa zwraca go do organu uprawnionego w celu uzupełnienia. Wniosek jednostka Policji wysyła do KBI Warszawa za pośrednictwem oficera kontaktowego, a w sytuacji niecierpiącej zwłoki bezpośrednio do KBI Warszawa oraz do wiadomości oficera kontaktowego.

Wymiana informacji

W ramach Policji wymiana informacji uzyskanych z Sekretariatu Generalnego Interpolu lub innego państwa członkowskiego Interpolu odbywa się za pośrednictwem oficerów kontaktowych. Szczegółowy zakres zadań oficerów kontaktowych określają wytyczne dyrektora Biura Międzynarodowej Współpracy Policji Komendy Głównej Policji²⁴.

W przypadku odnalezienia przez jednostkę Policji osoby figurującej w Systemie Informacyjnym Interpolu I-24/7 na podstawie żółtej noty lub dyfuzji, jednostka ta informuje o fakcie odnalezienia osoby KBI Warszawa, które powiadamia właściwe KBI o pozytywnym wyniku sprawdzenia. W przypadku żółtej noty lub dyfuzji KBI Warszawa wysyła także prośbę o potwierdzenie aktualności wpisu²⁵.

Ujawnienie zwłok osoby zaginionej

W przypadku odnalezienia nieznanych zwłok podejmuje się czynności identyfikacyjne określone w zarządzeniu 48 KGP i czynności wynikające Kodeksu postępowania karnego²⁶.

Podsumowanie

Zaprezentowane w artykule przepisy i procedury oraz wzory dokumentów są niezbędne do podejmowania czynności poszukiwań osób zaginionych poza granicami kraju oraz obcokrajowców na terenie Polski. Wymiana informacji i współpraca między państwami odgrywają bardzo ważną rolę w procesie odnajdywania osób zaginionych. Postęp technologiczny jest szybki jak nigdy dotąd. Swą działalność rozwijają też przestępcy na całym świecie, co niestety obejmuje również osoby zaginione. Pojawia się wiele zagrożeń na każdym etapie życia człowieka. Osoby giną bez śladu. Niektóre zostają odnalezione szybko, a niektóre pozostają nieodnalezione do dzisiaj. Budowanie strategii poszukiwawczych i udzielanie wsparcia rodzinom osób zaginionych otwiera drogę śledczym do współpracy międzynarodowej w tym zakresie. Ważną rolę odgrywa tu szybka wymiana informacji, która odbywa się przez Biuro Międzynarodowej Współpracy Policji oraz zintegrowane systemy między państwami. Efektywność podejmowanych czynności operacyjnych jest niezbędna dla spraw niecierpiących zwłoki, zwłaszcza w sytuacjach zagrożenia życia lub zdrowia, a uzyskiwanie informacji przekłada się na czynności w terenie oraz współpracę jednostek poszukiwawczych.

asp. szt. Róża Szymańska-Węgrodzka
Zakład Kryminalny CSP

1. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2024 r. poz. 145, z późn. zm.), art. 1 ust. 2 pkt 1.
2. Zarządzenie nr pf-1 Komendanta Głównego Policji z dnia 3 stycznia 2019 r. w sprawie metod i form wykonywania przez Policję czynności operacyjno-rozpoznawczych.
3. Zarządzenie nr 48 Komendanta Głównego Policji z dnia 28 czerwca 2018 r. w sprawie prowadzenia przez Policję poszukiwania osoby zaginionej oraz postępowania w przypadku ujawnienia osoby o nieustalonej tożsamości lub znalezienia nieznanych zwłok oraz szczątków ludzkich, § 2 ust. 1 pkt 1–3 i § 9.
4. Stopień poziomu poszukiwań określa policjant sporządzający zawiadomienie o zaginięciu osoby po dokonaniu analizy i oceny podanych w nim faktów i okoliczności, a następnie zatwierdza go kierownik jednostki Policji, a w przypadku jego nieobecności dyżurny jednostki Policji, w której przyjęto zawiadomienie o zaginięciu osoby. Jeżeli zawiadomienie o zaginięciu osoby, pod nieobecność kierownika jednostki Policji, sporządził dyżurny jednostki Policji, określony przez niego poziom poszukiwań nie wymaga zatwierdzenia.
5. Słownik języka polskiego, Okazja, https://sjp.pwn.pl/szukaj/okazja.html [dostęp: 14.11.2024 r.].
6. E. Gruza, I. Sołtyszewski, Poszukiwania osób zaginionych, Warszawa 2022, s. 100.
7. Zarządzenie nr 48 Komendanta Głównego Policji z dnia 28 czerwca 2018 r. w sprawie prowadzenia przez Policję poszukiwania osoby zaginionej oraz postępowania w przypadku ujawnienia osoby o nieustalonej tożsamości lub znalezienia nieznanych zwłok oraz szczątków ludzkich, § 16 ust. 1.
8. Tamże, § 2 ust. 1 pkt 21.
9. Zarządzenie nr 5 Komendanta Głównego Policji z dnia 4 lutego 2021 r. w sprawie not i dyfuzji Międzynarodowej Organizacji Policji Kryminalnej – Interpol, § 2.
10. Tamże, § 3 ust. 1 pkt 4.
11. Zarządzenie nr 48 Komendanta Głównego Policji z dnia 28 czerwca 2018 r. w sprawie prowadzenia przez Policję poszukiwania osoby zaginionej oraz postępowania w przypadku ujawnienia osoby o nieustalonej tożsamości lub znalezienia nieznanych zwłok oraz szczątków ludzkich, § 16 ust. 3.
12. Tamże, § 16 ust. 4.
13. Tamże, § 16 ust. 5.
14. Tamże, § 16 ust. 6–7.
15. Tamże, § 16 ust. 8.
16. Tamże, § 17 ust. 1–3.
17. Tamże, § 17 ust. 4.
18. Tamże, § 17 ust. 5.
19. Tamże, § 18.
20. Tamże, § 19 ust. 1 i 3.
21. Tamże, § 19 ust. 4.
22. Zarządzenie nr 5 Komendanta Głównego Policji z dnia 4 lutego 2021 r. w sprawie not i dyfuzji Międzynarodowej Organizacji Policji Kryminalnej – Interpol, zał. 9.
23. Tamże, § 6.
24. Tamże, § 8.
25. Tamże, § 9 ust. 2.
26. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 2025 r. poz. 46).

Cross-border tactics in missing persons investigations

Finding missing people across borders requires clear protocols, legal procedures, and strong international cooperation. This article breaks down the key steps in handling such cases, from essential paperwork to real-time information sharing between countries—including searches for foreign nationals in Poland.

In today’s world, people vanish for countless reasons – some are found quickly, while others remain missing for years. Effective search strategies and support for families are key to successful investigations and strengthen international collaboration. In urgent matters, especially in life-threatening situations, quick action and seamless coordination between agencies can make all the difference.

Tłumaczenie: Joanna Łaszyn