W jaki sposób należy zatrzymywać pojazdy w celu przeprowadzania kontroli drogowej, żeby było to zgodne z przepisami prawa oraz bezpieczne? Na zadane pytanie w głównej mierze odpowiada rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 5 listopada 2019 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego².

Policjant umundurowany może dawać sygnał do zatrzymania pojazdu ręką lub tarczą do zatrzymywania pojazdów w warunkach dostatecznej widoczności (w czasie od świtu do zmierzchu, gdy nie zachodzą warunki zmniejszonej przejrzystości powietrza). W przypadku niedostatecznej widoczności policjant umundurowany wykorzysta latarkę ze światłem czerwonym, jak również tarczę do zatrzymywania pojazdów ze światłem odblaskowym lub światłem czerwonym³.

Trochę inaczej przedstawia się sytuacja, gdy nieumundurowany policjant chce zatrzymać do kontroli pojazd. Po pierwsze musi ograniczyć się wyłącznie do obszaru zabudowanego. Następnie, w warunkach dostatecznej widoczności nie może dać sygnału do zatrzymania ręką, musi do tego użyć co najmniej tarczy do zatrzymywania pojazdów, a w warunkach niedostatecznej widoczności wykorzystuje te same elementy co umundurowany policjant, czyli latarkę ze światłem czerwonym, tarczę do zatrzymywania pojazdów ze światłem odblaskowym lub światłem czerwonym.

Innym sposobem będzie wydawanie poleceń do określonego zachowania się przez kierującego, podczas gdy policjant porusza się pojazdem Policji. Co ciekawe, nie ma tutaj rozgraniczenia na pojazdy oznakowane i nieoznakowane. Toteż policjant będzie wydawał polecenia przy pomocy urządzeń nagłaśniających, sygnalizacyjnych lub świetlnych. A gdy będzie znajdował się na statku wodnym lub powietrznym, wyda polecenie do zatrzymania się z wykorzystaniem urządzeń nagłaśniających albo przy użyciu sygnałów świetlnych i dźwiękowych. Istotną kwestią jest fakt, że pojazd Policji może być ustawiony w miejscu, gdzie jest to zabronione, ale nie zagraża bezpieczeństwu, jeżeli jest to konieczne do przeprowadzania czynności kontrolnych (np. zatoki autobusowe, P–21 powierzchnia wyłączona, pas ruchu objęty zakazem zatrzymywania się itp.)⁴. Omawiane, szeroko rozumiane polecenie do zatrzymania się powinno być podane z dostatecznej odległości. Oznacza to, że policjant wie, co zaraz zrobi oraz jakiego efektu oczekuje, ale musi dać odpowiednią ilość czasu kierującemu, żeby prawidłowo odczytał i zrozumiał podawane sygnały, a następnie zatrzymał pojazd we wskazanym miejscu (a nie w jakimkolwiek losowo wybranym przez siebie).

Miejsce zatrzymania kontrolowanego pojazdu musi być bezpieczne. Policjant w celu zwrócenia uwagi na podawane polecenia może używać sygnałów dźwiękowych. Wybór odpowiedniego miejsca zależy od praktycznego osądu policjanta. Jeżeli kontrola odbywa się dynamicznie w ruchu drogowym, można wydać polecenie jazdy za pojazdem Policji do miejsca bezpiecznego. Istnieje oczywiście odstępstwo, w przypadku gdy dokonuje się zatrzymania w wyniku prowadzonych działań pościgowych oraz w sytuacji uzasadnionego podejrzenia, że stan techniczny pojazdu może zagrażać bezpieczeństwu ruchu drogowego lub zachowanie kierującego na to wskazuje⁵. Zatrzymanie pojazdu przez kierującego nastąpi również, gdy dojedzie do znaku B–32 z napisem „kontrola drogowa”. Powinien on wtedy zjechać na wskazane miejsce lub jeśli nie jest wyznaczone, stać przed znakiem. Kontynuowanie jazdy może nastąpić jedynie za zgodą uprawnionej osoby lub po nadaniu sygnału zezwalającego na ruch.

Zatrzymanie pojazdu do kontroli nie będzie niczym trudnym, wystarczy zastosować się do przepisów prawa oraz do zasad bezpieczeństwa wynikających ze zdrowego rozsądku. Taką prostą i podstawową sytuacją będzie zatrzymywanie pojazdu na drodze jednojezdniowej, jedno- lub dwukierunkowej o jednym pasie ruchu. Należy wybrać miejsce bezpieczne, czyli takie, gdzie zmieści się pojazd Policji i pojazd kontrolowany. Trzeba pamiętać, że zgodnie z zarządzeniem nr 30 Komendanta Głównego Policji z dnia 22 września 2017 r. w sprawie pełnienia służby na drogach, pojazd Policji podczas postoju ma być ustawiony w miejscu bezpiecznym i widocznym dla uczestników ruchu drogowego⁶. Widocznym, czyli jakim? Niestety nie jest to doprecyzowane, zatem należy uznać, że odwołanie się do logicznego myślenia policjanta będzie wystarczające. Toteż pojazd Policji nie musi znajdować się przy krawędzi jezdni, ma on być przede wszystkim ustawiony w miejscu bezpiecznym i przy tym być widoczny, żeby zatrzymywany do kontroli kierujący wiedział, że zatrzymuje go uprawniony podejmujący czynności kontrolne.

Schemat zatrzymywania pojazdów do kontroli ulegnie diametralnej zmianie, kiedy zaczniemy rozważać inne rodzaje dróg. Co w przypadku, gdy policjant będzie znajdował się na drodze jednojezdniowej jednokierunkowej lub dwukierunkowej, ale o kilku pasach ruchu? W jaki sposób należy wtedy podchodzić do tematyki bezpieczeństwa zatrzymywania pojazdów do kontroli? W tej sytuacji policjant musi uwzględnić zwiększone ryzyko. Po pierwsze powinien pamiętać, że sygnał czy też polecenie do zatrzymania się ma obowiązek zawsze podawać z wyprzedzeniem. Następnie musi być pewny, że kierujący wie, jak ma się zachować. W jaki sposób zatrzymywać pojazdy do kontroli, które poruszają się na skrajnych pasach ruchu, tzn. na drodze o kilku pasach w danym kierunku? Można podejść do zagadnienia dwojako. Pierwszym sposobem, jeżeli pozwala na to taktyka i sposób pełnienia służby, może być każdorazowa jazda pojazdem Policji za pojazdem, który ma być skontrolowany. Taki sposób niesie ze sobą jednak dużo wysiłku i może sprawiać niepotrzebne problemy.

Drugim sposobem byłoby dokonywanie statycznych kontroli bez wykorzystywania do tego pojazdu Policji. Jeżeli policjant będzie dokonywał zatrzymania do kontroli pojazdu poruszającego się na skrajnym pasie ruchu, powinien pamiętać o tym, że będzie zmuszony do wstrzymania ruchu w danym kierunku lub we wszystkich. Przede wszystkim będzie musiał wstrzymać ruch pojazdów na każdym pasie ruchu, na który zamierza wejść. Dlatego tak ważny będzie kontakt wzrokowy z kierującym pojazdem i prawidłowe odczytanie jego poczynań na drodze. Po samym opisie sytuacji widać, jak trudne jest to przedsięwzięcie. W codziennej służbie należy pamiętać, żeby wybierać takie miejsca do przeprowadzania kontroli, gdzie będzie można w stopniu maksymalnym zniwelować elementy zagrażające bezpieczeństwu.

Innym sposobem do przeprowadzania kontroli pojazdu w miejscach trudnych, jakimi są drogi o wielu pasach ruchu, będzie zwężenie drogi do jednego pasa ruchu. Takie czynności na pewno będą wykonywane przy skoordynowanych akcjach z użyciem połączonych sił i środków różnych komórek organizacyjnych Policji (np. przy działaniach blokadowych lub tzw. trzeźwych porankach). Za pomocą odpowiednich urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego dwuosobowy patrol mógłby wykonać takie czynności. Na pewno zwiększa to wielokrotnie bezpieczeństwo. Należy jednak zaznaczyć, że na drogach o dużym natężeniu ruchu znacząco ograniczyłoby to jego płynność.

podkom. Piotr Jezierski
Zakład Ruchu Drogowego CSP

1. Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2024 r. poz. 1251).
2. Dz. U. z 2019 r. poz. 2141, z późn. zm.
3. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 5 listopada 2019 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego), § 2 ust. 1–3.
4. Tamże, § 2 ust. 4–6.
5. Tamże, § 3 ust. 3.
6. Zarządzenie nr 30 Komendanta Głównego Policji z dnia 22 września 2017 r. w sprawie pełnienia służby na drogach (Dz. Urz. KGP poz. 64, z późn. zm.), § 13 ust. 2.

Stopping vehicle for traffic checks

The article addresses key aspects of conducting roadside checks in a safe and legally compliant manner. It identifies the legal acts regulating these procedures and discusses technical issues related to performing checks under various road conditions.

Tłumaczenie: Joanna Łaszyn