Projekt, zainicjowany przez łotewskich kolegów, jest próbą znalezienia rozwiązań w związku z występującymi przypadkami nieprawidłowego użycia przez policjantów siły fizycznej oraz innych środków przymusu bezpośredniego wobec obywateli. Niektóre z nich znalazły swój finał w Trybunale Praw Człowieka w Strasburgu. Zdaniem szkół policyjnych uczestniczących w projekcie, usystematyzowanie i ujednolicenie technik interwencji wykorzystywanych w programach nauczania policjantów jest niezbędne do uniknięcia w przyszłości takich sytuacji.

Eksperci projektu – wytypowani nauczyciele policyjni z poszczególnych szkół policyjnych − rozpoczęli swoją pracę od analiz obowiązujących programów szkolenia w służbach mundurowych funkcjonujących w poszczególnych krajach. Kształtowanie sprawności fizycznej, nauka umiejętności walki i posługiwania się przez funkcjonariusza środkami przymusu bezpośredniego, w tym kształtowanie indywidualnych umiejętności posługiwania się bronią, zawsze należały do najtrudniejszych zagadnień do realizacji, dlatego temu kierunkowi szkolenia stale poświęca się szczególną uwagę.

W Polsce podstawy obowiązującego obecnie programu szkolenia z zakresu taktyki i technik interwencji tworzone były w latach 1997–2003. Działający wówczas przy Komendzie Głównej Policji Centralny Ośrodek Metodyki Szkolenia, wspólnie z wykładowcami jednostek szkoleniowych Policji, stworzył podwaliny programów kursów i szkoleń, których znaczna część nadal jest realizowana, choć oczywiście wiele treści programowych było systematycznie uaktualnianych
i modyfikowanych przez kolejne lata. Przy tworzeniu programu z zakresu taktyki i technik interwencji zostało wybranych wiele sprawdzonych i skutecznych technik samoobrony zapożyczonych między innymi ze sztuk i sportów walki. Do dyscyplin, z których zaczerpnięto techniki do szkolenia policjantów w zakresie siły fizycznej, można zaliczyć boks, kickboxing, karate, zapasy, judo, aikido, jujitsu i krav magę. Wzięto też pod uwagę możliwości i kompetencje samych wykładowców oraz ich doświadczenia z poprzednich lat szkoleń. Dzięki trafnie wybranym, uniwersalnym treściom program na przestrzeni mijających lat nie dezaktualizował się. Elementy techniczne służące do prowadzenia interwencji wobec osób agresywnych i niebezpiecznych często są ponadczasowe i nie ulegają dezaktualizacji zbyt szybko, w szczególności w zakresie stosowania siły fizycznej.

Eksperci biorący udział w projekcie analizowali również zdarzenia z użyciem siły fizycznej, w których dochodziło do skarg ze strony obywateli, a następnie przedstawili swoje propozycje programu szkolenia. Nadmienić tu należy, iż strona polska nie ograniczyła się tylko do analizy programów szkoleń obowiązujących w naszym kraju, ale również dokonała analizy programów służb mundurowych Czech
i Słowacji. Na ich podstawie strona łotewska, która zarządza projektem, zaproponowała trzystopniowe szkolenie dla policjantów: pierwszy podstawowy – odpowiadający szkoleniu zawodowemu podstawowemu w polskiej Policji, a następnie doskonalący i instruktorski.

Kolejnym etapem tworzenia programu było spotkanie robocze ekspertów w Szkole Policji w Katowicach. Tygodniowe spotkanie, które odbyło się we wrześniu 2017 r., miało na celu praktyczne przedstawienie propozycji technik, sposobów i wariantów stosowania poszczególnych środków przymusu bezpośredniego, a także metodyki ich nauczania podczas szkoleń i doskonalenia zawodowego w czasie kursów specjalistycznych. Był to czas poświęcony na wzajemną wymianę doświadczeń i wspólną dyskusję o kierunkach zmian, które powinny nastąpić i do których powinniśmy się przygotować.

Następnym etapem realizacji projektu były warsztaty w Estonii, w których wzięli udział również słuchacze szkół policyjnych uczestniczących w projekcie. W ciągu pięciu dni warsztatów eksperci uczestniczący w projekcie prowadzili zajęcia ze słuchaczami wszystkich krajów. Słuchacze mieli możliwość zweryfikować poziom swoich umiejętności technicznych i taktycznych w konfrontacji z uczestnikami z innych państw. Na tle słuchaczy z innych szkół uczestniczących

w projekcie, słuchacze Szkoły Policji w Katowicach zaprezentowali się bardzo dobrze, co potwierdziło prawidłową koncepcję szkolenia w polskiej Policji. Nie oznacza to jednak, że nie można jej uzupełnić nowymi treściami. Niektóre z założeń, technik i rozwiązań projektu Erasmus+ udało się już przedstawić instruktorom m.in. podczas Seminarium Taktyki i Technik Interwencji, które odbyło się w Szkole Policji w Katowicach w dniach 11−15 czerwca 2018 r. Instruktorzy różnych służb mundurowych z kraju zapoznali się z głównymi założeniami projektu i w trakcie zajęć seminaryjnych ćwiczyli zawarte
w programie techniki. Ponadto wypracowane i rekomendowane przez ekspertów wszystkich stron techniki i elementy programu zostały przećwiczone w naszej szkole w trakcie zajęć pozaprogramowych koła sztuk walki i koła taktyki interwencji. Zajęcia te są prowadzone cotygodniowo dla słuchaczy wszystkich szkoleń i kursów. Ćwiczono takie elementy, jak: sposoby i techniki obezwładniania osób za pomocą siły fizycznej, umiejętności zakładania kajdanek i sprawdzenia osoby, techniki posługiwania się pałką teleskopową
w różnych sytuacjach, m.in. przy odparciu ataku na policjanta. Ponadto ćwiczono elementy współdziałania w patrolu przy zatrzymywaniu osoby z wykorzystaniem siły fizycznej, pałki służbowej, ręcznego miotacza substancji obezwładniających oraz broni palnej.

Podczas prac nad programem w zakresie walki wręcz i stosowania siły fizycznej przez policjantów podkreślono potrzebę ich edukowania z uwzględnieniem odpowiednich przepisów prawnych państw członkowskich projektu dotyczących praw, obowiązków i odpowiedzialności policjanta. Oznacza to, że policjant nie może angażować się w żadną działalność związaną z torturami lub innym okrutnym, nieludzkim lub poniżającym traktowaniem lub karaniem ani jej wspierać. W przypadku przekroczenia uprawnień
w związku ze stosowaniem siły fizycznej i innych środków przymusu, a także w przypadku pogwałcenia Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, funkcjonariusz Policji może zostać objęty osobistą odpowiedzialnością, a państwo narażone jest na płacenie wysokich odszkodowań.

(…)

podinsp. Mariusz Skucha
Starszy wykładowca Szkoły Policji w Katowicach

podinsp. Bartosz Głowacki
Starszy wykładowca Szkoły Policji w Katowicach

Pełna wersja artykułu Udział polskich policjantów w programie Erasmus+ pt. „Szkolenie i przygotowanie policjantów regionu Morza Bałtyckiego (Łotwa, Litwa, Polska, Estonia) do korzystania z jednolitego modelu stosowania siły fizycznej” w pliku PDF