Panie Komendancie, obecnie w szkołach Policji trwają zmiany organizacyjne i kadrowe, w wyniku których m.in. zmniejszeniu uległa kadra dydaktyczna. Jaki jest cel tych zmian?
Proces alokacji zasobów w Policji – rozpoczęty w 2009 roku, a kontynuowany również w 2010 roku – nie wynika jedynie z zamysłu osiągnięcia oszczędności w obszarze szkoleniowym, ale służy przede wszystkim określaniu funkcji, zadań oraz szacowaniu koniecznych zasobów – zarówno osobowych, jak i rzeczowych. Poza jednostkami szkoleniowymi proces ten obejmuje również Komendę Główną Policji oraz komendy wojewódzkie i Komendę Stołeczną Policji. Efektem powyższych działań jest przekazanie nadmiaru zgromadzonych zasobów do jednostek terenowych, a więc tam, gdzie realizowana jest praca stricte policyjna.
Na jakim etapie planowanych zmian aktualnie znajduje się szkolnictwo policyjne?
W odniesieniu do jednostek szkoleniowych nadrzędnym celem omawianych działań jest osiągnięcie standardów europejskich – oczekujemy od wykładowców dziennej pracy „przy tablicy” na poziomie 4,2 godziny, przy 10 miesiącach pracy w roku (średnia w UE to 4,6 godzin). Przeprowadzone analizy wskazały, że w poszczególnych szkołach policyjnych wskaźniki związane z liczbą realizowanych godzin dydaktycznych kształtowały się na poziomie odpowiednio:
Podobna sytuacja dotyczy stanowisk logistycznych. Analiza struktury zatrudnienia w jednostkach szkoleniowych Policji wskazała, że odsetek zatrudnionych policjantów i pracowników Policji, którzy wykonywali zadania z zakresu obsługi logistycznej kształtował się na poziomie 66%. Zatem jedna osoba realizująca w szkołach Policji przedmiotowe zadania obsługiwała odpowiednio: w CSP w Legionowie – 3,78 miejsca szkoleniowego, w SP w Katowicach – 4,69, w SP w Pile – 4,27, w SP w Słupsku – 4,50. Jednocześnie w 2010 roku w szkołach Policji nie planuje się przeprowadzania zmian wykraczających poza propozycje przedstawione przez komendantów tych jednostek.
Skróceniu uległ program kursu podstawowego dla policjantów. Czy planowane są dalsze modernizacje szkolnictwa policyjnego, ukierunkowane na zmiany w innych programach nauczania?
W styczniu 2010 r., po naradzie Komendanta Głównego Policji, jego zastępców oraz komendantów szkół, podjęto decyzję o konieczności modyfikacji i w konsekwencji skróceniu szkolenia zawodowego podstawowego policjantów o zagadnienia, które nie są niezbędne do osiągnięcia zasadniczych celów kształcenia. W związku z powyższym, Decyzją nr 9 Komendanta Głównego Policji z dnia 11 stycznia 2010 r., wdrożony został do realizacji zmodyfikowany program szkolenia zawodowego podstawowego, skrócony w stosunku do programu obowiązującego w 2009 r. o 176 godzin lekcyjnych, czyli 22 dni szkoleniowe, w tym – 1 dzień na rozpoczęcie szkolenia, 2 dni z rezerwy kierownika jednostki szkoleniowej, 1 dzień na zakończenie szkolenia i o 18 dni programowych zajęć dydaktycznych.
Obecnie program szkolenia zawodowego podstawowego wymaga przeprowadzenia 968 godzin lekcyjnych podczas 124 dni szkoleniowych. Modyfikacja programu szkolenia zawodowego podstawowego związana była z wejściem w życie w dniu 22 września 2009 r. Decyzji nr 374 Komendanta Głównego Policji w sprawie adaptacji zawodowej policjantów w służbie przygotowawczej, zgodnie z którą po ukończeniu szkolenia podstawowego – w celu ugruntowania oraz pogłębienia wiedzy i umiejętności zawodowych, a także doskonalenia samodzielnych i zespołowych sposobów wykonywania obowiązków służbowych – policjant delegowany jest do czasowego pełnienia służby w oddziale prewencji Policji albo samodzielnym pododdziale prewencji Policji. Tym samym wymieniona decyzja de facto wydłuża początkowy okres kształcenia umiejętności policjanta, uzupełniając go o szczególnie istotny komponent praktyczny.
Należy jednocześnie wskazać, że zmiana programu szkolenia objęła między innymi zagadnienia związane ze stosowaniem chemicznych środków obezwładniających. W uprzednio realizowanym programie szkolenia, treści dotyczące użycia tych środków, w tym tzw. „poligonowe” zajęcia wyjazdowe, prowadzone były dla wszystkich słuchaczy, choć tylko część z nich korzysta z tych umiejętności w dalszej służbie. Obecnie zagadnienie to urealniono, dostosowując jego zakres do aktualnych potrzeb i możliwości, przy jednoczesnym założeniu, że zostanie zwiększona rola lokalnego doskonalenia zawodowego, adresowanego do właściwej grupy policjantów, którzy w trakcie realizacji zadań będą stosować tego rodzaju środki. Jednocześnie nie można wykluczyć, że zmiany zachodzące w otoczeniu wewnętrznym i zewnętrznym Policji spowodują, iż zaistnieje konieczność poddania szczegółowej analizie innych programów szkolenia i doskonalenia zawodowego. W konsekwencji możliwe jest, iż w przyszłości wskazane będzie dokonanie dalszych zmian w przedmiotowych programach, które – podobnie jak powyższa – mogłyby przyczynić się do zwiększenia efektywności procesu szkolenia.
Czy w przyszłości planowane jest zmniejszenie liczby kursów specjalistycznych na rzecz pewnej uniwersalizacji szkoleń policyjnych, związanych z możliwie wszechstronnym wyszkoleniem każdego funkcjonariusza?
Aktualnie kierownictwo Policji nie planuje uniwersalizacji programów szkoleniowych. Każdy policjant uzyskuje w wyniku ukończenia szkolenia zawodowego podstawowego kwalifikacje niezbędne do wykonywania podstawowych zadań służbowych. Natomiast rozszerzanie oraz pogłębianie wiedzy i umiejętności zawodowych policjantów, wymaganych przy wykonywaniu specjalistycznych zadań i czynności służbowych, a także uzyskiwanie przez nich dodatkowych uprawnień, w tym uprawnień instruktorskich, jest rolą doskonalenia zawodowego. Wobec powyższego, a także z uwagi na specyfikę poszczególnych rodzajów służb, należy wskazać, iż wszechstronne kształcenie policjanta-omnibusa wydaje się niecelowe. Nie ulega bowiem wątpliwości fakt, że dzielnicowemu nie jest potrzebna wąsko specjalistyczna wiedza z zakresu obsługi wideorejestratorów, a policjant pełniący służbę w komórce ruchu drogowego tę wiedzę i umiejętności posiadać powinien.
Co więcej – nieekonomiczne jest również prowadzenie dla danej służby jednego czy kilku kursów, których programy obejmowałyby szerokie spectrum zagadnień. Można to zobrazować, posługując się przykładem choćby z zakresu ruchu drogowego – dlaczego policjant, który ukończył przed kilkoma laty kurs ruchu drogowego, kiedy w użyciu nie było jeszcze tachografów cyfrowych, miałby teraz znów odbywać taki pełny kurs, powiększony już o te zagadnienia, tylko dlatego, że obecnie korzystamy z nowych zdobyczy techniki? Idąc dalej – niedawno pojawiły się również sugestie połączenia w jedno przedsięwzięcie kursów specjalistycznych w zakresie kontroli tachografów cyfrowych oraz wideorejestratorów wykroczeń. Gdyby tak postąpić, to policjant, który ukończył już jeden z tych kursów, a czeka jeszcze na przeszkolenie w ramach drugiego, musiałby – de facto – znów uczyć się tego, co już umie. Lepiej więc planować realizację poszczególnych kursów tak, by następowały po sobie, niż scalać ich programy
Początek 2010 roku przyniósł istotne zmiany w finansowaniu szkoleń policyjnych. Komendanci wojewódzcy – po analizie potrzeb swoich podwładnych – odpowiedzieli na ofertę szkoleniową przygotowaną przez szkoły. Część kursów nie spotkała z się z zainteresowaniem policjantów – czy w takiej sytuacji kursy te znikną z oferty szkoleniowej?
Na początku 2010 roku, mając na celu udoskonalenie systemu finansowania doskonalenia zawodowego policjantów, a w konsekwencji zwiększenie jego efektywności, Biuro Finansów KGP opracowało nową koncepcję finansowania tejże działalności. Koncepcja ta zakłada, że środki finansowe przeznaczone na podnoszenie kwalifikacji zawodowych w ramach doskonalenia zawodowego przyznawane są na każdego zatrudnionego policjanta. Informacja o zbilansowanych środkach finansowych została przekazana komendantom wojewódzkim, komendantom szkół oraz dyrektorom biur Komendy Głównej Policji wraz z wykazem uwzględniającym koszt realizacji danego rodzaju kursu w poszczególnych szkołach Policji, zgodnie z kosztorysem kształcenia policjanta na poszczególnych kursach specjalistycznych opracowanym przez komendantów szkół. Na podstawie tych dokumentów kierownicy jednostek i komórek organizacyjnych Policji zostali zobowiązani do rozpoznania potrzeb szkoleniowych, jak również podjęcia decyzji o wyborze szkoły Policji realizującej dany rodzaj przedsięwzięcia.
Analiza zbilansowanych potrzeb szkoleniowych wykazała, iż spośród 79 kursów specjalistycznych, które zawiera oferta centralnego doskonalenia zawodowego, zaledwie 6 spotkało się ze znikomym zainteresowaniem ze strony poszczególnych jednostek organizacyjnych Policji. Część z nich należy jednak do wykazu kursów specjalistycznych istotnych z punktu widzenia Policji jako organizacji, dzięki którym możliwe jest nabycie umiejętności niezbędnych do wykonywania specjalistycznych czynności służbowych (np. neutralizacja ładunków wybuchowych w obszarze wód), zatem ich wycofanie z realizacji nie jest możliwe. Ponadto potrzeby szkoleniowe identyfikowane są dwa razy do roku, a ich poziom jest zmienny i jednocześnie uzależniony od wielu czynników (m.in. fluktuacji kadrowej). Ewentualne wprowadzenie zmian w ofercie szkoleniowej z pewnością zostanie poprzedzone wnikliwą analizą, nie może bowiem opierać się na wynikach jednorazowego rozpoznania potrzeb szkoleniowych.
Nadmieniam, że mimo wprowadzonego nowego systemu finansowania zarówno szkolenie, jak i doskonalenie zawodowe odbywać się będzie na dotychczasowych zasadach i zgodnie z obowiązującym w Policji systemem szkolenia i doskonalenia zawodowego.
W latach ubiegłych awans determinowany był przez zdobycie określonych kwalifikacji w ramach szkoleń specjalistycznych. Obecnie w jednostkach daje się dostrzec tendencję do uniwersalizacji i częstego przesuwania funkcjonariuszy między różnymi pionami, niezależnie od zdobytych kwalifikacji. O awansie decyduje jedynie zajmowany etat i uznanie przełożonego. Czy brany jest pod uwagę powrót do systemu, w którym awans będzie związany z podniesieniem kwalifikacji w ramach określonego szkolenia specjalistycznego?
Obowiązujący system szkolenia i doskonalenia zawodowego policjantów został ukształtowany względnie niedawno, bo ustawą z dnia 21 lipca 2006 r. o zmianie ustawy o Policji oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 158, poz. 1122). Art. 34 ust. 3 znowelizowanej ustawy, likwidując szkolenia specjalistyczne, określił dwustopniowy system uzyskiwania przez policjantów kwalifikacji zawodowych, po ukończeniu odpowiednio:
1) szkolenia zawodowego podstawowego;
2) szkolenia zawodowego dla absolwentów szkół wyższych.
Zważywszy, że system ten obowiązuje nieco ponad trzy lata i w tym czasie nie zgłaszano potrzeb jego korekty, w chwili obecnej kierownictwo Policji nie przewiduje wprowadzania w nim żadnych istotnych zmian ani tym bardziej nie planuje powrotu do realizowania szkoleń zawodowych specjalistycznych, których ukończenie warunkowałoby mianowanie na określone stanowisko czy awans w stopniu policyjnym.
Czy planowane jest utrzymanie specjalizacji szkół?
Szkolenie i doskonalenie zawodowe w Policji jest procesem bardzo złożonym, na który wpływ ma wiele czynników. Jednym z istotnych elementów jest fluktuacja kadrowa, a w szczególności decyzje podejmowane w zakresie przyjęć do służby w Policji. Dla dobra procesu szkolenia i doskonalenia zawodowego w Policji wskazane wydaje się, aby organizacja Policji była właściwie przygotowana zarówno na lata, kiedy przyjęcia do służby będą na wysokim poziomie, jak również kiedy ich wielkość będzie ograniczona. Powyższemu powinny sprzyjać przede wszystkim ustabilizowanie polityki w zakresie rozwoju bazy szkoleniowej, jak również poprawa jej standardu.
W związku z faktem, iż podstawową zasadą nowoczesnego zarządzania szkoleniami jest dostosowywanie oferty edukacyjnej do potrzeb organizacji oraz oczekiwań policjantów i pracowników Policji, szczególnie istotne jest, aby perspektywa najbliższych lat przyniosła także wyraźną specjalizację jednostek szkoleniowych Policji. Koncepcja strategicznego rozwoju zasobów szkoleniowych w Policji przewiduje realizację szkolenia i centralnego doskonalenia zawodowego przede wszystkim w czterech szkołach policyjnych oraz WSPol.:
• Szkoła Policji w Słupsku i Katowicach – szkolenie zawodowe podstawowe oraz centralne doskonalenie o charakterze prewencyjnym,
• Szkoła Policji w Pile – centralne doskonalenie zawodowe o charakterze kryminalnym oraz w niewielkim stopniu – szkolenie zawodowe podstawowe,
• Centrum Szkolenia Policji w Legionowie – wysokospecjalistyczne centralne doskonalenie zawodowe (kursy minersko- pirotechniczne, z zakresu ruchu drogowego, kursy techniki operacyjnej, kynologii policyjnej, policji wodnej) oraz szkolenie zawodowe podstawowe,
• Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie – szkolenie/studia warunkujące uzyskanie kwalifikacji zawodowych wyższych, centralne doskonalenie zawodowe kadr kierowniczych różnych szczebli, wysokospecjalistyczne doskonalenie zawodowe, w niewielkim stopniu – szkolenie zawodowe podstawowe.
oprac. Piotr Maciejczak
