Adam Rapacki
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji

Resort spraw wewnętrznych i administracji jest szczególnie zaangażowany w proces przygotowań, a podległe służby, przede wszystkim Policja i Biuro Ochrony Rządu, odpowiadają za ochronę najważniejszych uczestników spotkań. Podczas półrocznego przewodniczenia pracom Rady Unii Europejskiej w drugiej połowie 2011 r. rząd planuje zorganizować w Polsce około 350 spotkań na szczeblu ministerialnym i eksperckim, w tym około 50 spotkań I, II i III kategorii oraz około 300 spotkań IV kategorii. W tym czasie – jak szacuje MSZ – Polskę odwiedzi około 30 tys. delegatów, którym trzeba zapewnić bezpieczeństwo.

PEŁNOMOCNIK ORAZ ZESPÓŁ DS. ZAPEWNIENIA BEZPIECZEŃSTWA W TRAKCIE PRZYGOTOWYWANIA I SPRAWOWANIA PRZEZ RZECZYPOSPOLITĄ POLSKĄ PRZEWODNICTWA W RADZIE UNII EUROPEJSKIEJ W 2011 R.
Za zapewnienie bezpieczeństwa podczas Prezydencji odpowiada powołany przez Premiera Pełnomocnik Rządu, którym jest Podsekretarz Stanu w MSWiA gen. Adam Rapacki. Całość przygotowań koordynuje przy pomocy  międzyresortowego Zespołu, w którym uczestniczą  przedstawiciele wszystkich zaangażowanych w proces zabezpieczenia przebiegu Prezydencji organów administracji rządowej, służb oraz instytucji, m.in. Ministerstwa Obrony Narodowej, Ministerstwa Infrastruktury, Ministerstwa Spraw Zagranicznych, ABW, AW, Policji, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu.
Zespół działa od lipca 2010 r. i do chwili obecnej odbyło się 5 spotkań plenarnych oraz 4 spotkania robocze części Zespołu. Ponadto, odbywają się spotkania uzgodnieniowe z przedstawicielami MSZ, BOR i Policji w celu omówienia m.in. systemu akredytacji, wyznaczenia stref chronionych w obiektach, zmiany organizacji ruchu.
Najważniejszym dokumentem opracowanym przez Zespół jest Program Zabezpieczenia Spotkań w Trakcie Przygotowywania i Sprawowania Przewodnictwa RP w Radzie UE w 2011 r., który został zaakceptowany w styczniu br. i zawiera m.in. główne przedsięwzięcia w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa spotkań oraz najważniejsze zadania dla służb podległych i nadzorowanych przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, a także zadania dla innych resortów i instytucji biorących udział w pracach Zespołu w zakresie ich właściwości.
W Programie dokonano podziału spotkań w trakcie Prezydencji na cztery kategorie, które odzwierciedlają rangę uczestniczących w nich gości. Kategoria I to spotkania na szczeblu głów państw lub szefów rządów, kategoria II to spotkania marszałków Sejmu, Senatu, ministrów spraw wewnętrznych i zagranicznych. W realizacji ochrony dwóch pierwszych kategorii spotkań wiodącą rolę pełni Biuro Ochrony Rządu, za ochronę spotkań zaliczonych do kategorii III (tj. ministrów, których nie obejmuje kategoria II) oraz IV (bez udziału ministrów) odpowiada Policja.
Program precyzyjnie wyznacza zadania i odpowiedzialne za ich wykonanie podmioty. Na przykład za bezpośrednią ochronę osób o statusie VIP odpowiedzialne jest Biuro Ochrony Rządu we współpracy z Policją, za opracowanie systemu akredytacji – Ministerstwo Spraw Zagranicznych, MSWiA oraz Centrum Projektów Informatycznych MSWiA, za weryfikację uczestników – Biuro Ochrony Rządu wraz z Policją i ABW.
W ramach prac Zespołu przygotowano Koncepcję zabezpieczenia przeciwpożarowego spotkań ministerialnych. Ponadto w pięciu miastach, gospodarzach Prezydencji (Sopocie, Wrocławiu, Krakowie, Poznaniu, Warszawie) Zespół przeprowadził wizytacje w celu sprawdzenia wszystkich obiektów, w których planowane są spotkania organizowane centralnie. W każdym z województw, w których będą się odbywać spotkania, zorganizowano zespoły wojewódzkie, które ściśle współpracują z zespołem centralnym.
Odbyły się także szkolenia z zakresu zapewnienia bezpieczeństwa spotkań dla przedstawicieli władz miast-gospodarzy oraz lokalnych służb w regionach, poszczególnych instytucji i ministerstw organizujących spotkania centralne oraz oficerów łącznikowych.
Niezbędnym elementem zabezpieczenia spotkań jest zapewnienie służby medycznej, gotowej do interwencji w razie nagłych przypadków. Departament Zdrowia MSWiA oraz Ministerstwo Zdrowia wspólnie wypracowały standardy zabezpieczenia medycznego w oparciu o cztery kategorie spotkań wytypowanych przez Policję i BOR.
Pełnomocnik Rządu za pośrednictwem Zespołu współpracuje z Biurem Bezpieczeństwa Sekretariatu Generalnego Rady UE w Brukseli. W okresie sprawowania Prezydencji Polska oddeleguje do Brukseli 13 funkcjonariuszy BOR (od 4 do 6 razy) w celu wsparcia przy zabezpieczaniu spotkań Rady Europejskiej.
Pełnomocnik Rządu ds. Zapewnienia Bezpieczeństwa Prezydencji, w celu zachowania spójności realizacji wszystkich przedsięwzięć dotyczących zapewnienia zabezpieczenia spotkań podczas Prezydencji, na bieżąco monitoruje stan zaawansowania prac związanych z przygotowaniem do tego wielkiego wydarzenia.

ROLA SŁUŻB PODLEGŁYCH MSWIA
Policja
Policja jest odpowiedzialna za zabezpieczenie akcji i operacji policyjnych w związku z zapewnieniem bezpieczeństwa spotkań kategorii III i IV, w szczególności: zapewni bezpieczeństwo uczestnikom spotkań, ochronę obiektów spotkań, zabezpieczenie przejazdów. Funkcjonariusze mają za zadanie koordynować działania ukierunkowane na rozpoznanie zagrożeń terrorystycznych, ekstremistycznych oraz kryminalnych. W system ochrony antyterrorystycznej w Polsce zaangażowanych, oprócz Policji, jest wiele instytucji i służb. Są to: ABW, AW, SWW, SKW, SG, BOR, GROM, Generalny Inspektor Informacji finansowej, Służba Celna, MSWiA, MSZ, PSP, BBN oraz RCB (Rządowe Centrum Bezpieczeństwa).
Policja jest odpowiedzialna za bezpieczeństwo i porządek publiczny w miejscach spotkań oraz rejonach bezpośrednio przyległych, zabezpieczenie pirotechniczne oraz CBRN (ang. Chemical, Biological, Radiological, Nuclear) – przy wsparciu Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, BOR – ponadto prowadzi czynności sprawdzające w odniesieniu do personelu firm oraz osób zatrudnianych przez MSZ.
Policja opracowała dokument określający formułę dowodzenia przy zabezpieczeniu spotkań w trakcie Przewodnictwa RP w Radzie UE pn. Koncepcja realizacji policyjnego zabezpieczenia, z uwzględnieniem realizacji operacji policyjnych na poziomie KWP/KSP, przygotowania planów przedsięwzięć komendantów wojewódzkich/Stołecznego Policji, uruchomienia w KGP Centrum Obsługi Prezydencji (COP) oraz określenia zasad współdziałania z podmiotami zewnętrznymi.
Wspólnie z BOR Policja będzie zabezpieczać przejazdy VIP-ów poprzez organizację oraz kontrolę ruchu drogowego.
Aby sprawnie koordynować działania związane z bezpieczeństwem w stolicy podczas Prezydencji, w Komendzie Głównej Policji przez całą dobę ma działać Centrum Obsługi Prezydencji, które będzie monitorowało i analizowało sytuację w kraju oraz zapewniało koordynację działań sił podległych Policji. COP zapewni Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji pełny dostęp do informacji dotyczących potencjalnych zagrożeń w czasie Prezydencji.
Centrum będzie prowadziło bieżącą współpracę oraz wymianę informacji z odpowiednimi służba-mi i instytucjami (także zagranicznymi), zaangażowanymi w zapewnienie bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz posiadającymi dane o uczestnikach  planowanego przedsięwzięcia, harmonogramach pobytu oraz zdiagnozowanych zagrożeniach. Będzie współpracowało (na podstawie wypracowanego modelu) ze służbami medycznymi i ratowniczymi, na wypadek wystąpienia zagrożeń generujących konieczność zaangażowania tych służb.
Ponadto w celu zabezpieczenia spotkań organizowanych centralnie zarządzona będzie ogólnokrajowa operacja policyjna, w ramach której zostanie zrealizowanych 5 operacji na szczeblu wojewódzkim. Faza przygotowawcza operacji policyjnej będzie obejmować m.in. kalkulację planowanych do działań sił i środków, ewentualne wystąpienie o siły wsparcia spoza jednostek organizacyjnych Policji (BOR, ŻW, PSP, SG, ABW) oraz inicjowanie działań mających na celu określenie zakresu współpracy i współdziałania pomiędzy podmiotami i służbami pozapolicyjnymi.

Biuro Ochrony Rządu
Ta służba jest szczególnie zaangażowana w zapewnienie bezpieczeństwa Prezydencji. Biuro Ochrony Rządu odpowiada za bezpieczeństwo osób, obiektów i urządzeń uczestniczących w spotkaniach I i II kategorii, prowadzi rekonesans miejsc i obiektów, wyznacza strefy bezpieczeństwa i wewnętrzne strefy dostępu dla pojazdów. Biuro Ochrony Rządu jest ponadto przygotowane do zabezpieczenia spotkań w zakresie przeciwdziałania zagrożeniom CBRN oraz do weryfikacji uczestników spotkań w oparciu o własny system akredytacji.
Jednym z licznych zadań formacji jest rozlokowanie gości z delegacji chronionych w hotelach oraz zapewnienie pojazdów ochronnych dla przewodniczących delegacji. Wspólnie z Policją BOR zabezpiecza przejazdy na zasadzie pilotażu oraz trasy przejazdu, m.in. z lotniska do hotelu i z hotelu do obiektu spotkań itd.
Biuro przeprowadziło w dwóch miastach ćwiczenia ewakuacyjne osób o statusie VIP po otrzymaniu informacji o zagrożeniu pożarowym w miejscu czasowego pobytu (w Sopocie) oraz ćwiczenia ewakuacyjne osób o statusie VIP po otrzymaniu informacji o podłożeniu niebezpiecznego ładunku wybuchowego z podaną dokładną godziną ewentualnego wybuchu.
BOR organizuje swoje Centrum Dowodzenia. System dowodzenia będzie realizowany poprzez usytuowanie w obiektach, w których będą organizowane spotkania, ruchomych stano-wisk kierowania. W tych stanowiskach będą obecni także przedstawiciele Policji, a także służb biorących udział w zabezpieczeniu.

Państwowa Straż Pożarna
Państwowa Straż Pożarna realizuje zadania wynikające z aneksu do Programu – Koncepcji zabezpieczenia przeciwpożarowego spotkań ministerialnych organizowanych w ramach Prezydencji  RP  Polski w Radzie Unii Europejskiej w II połowie 2011 r., w szczególności: dokonuje uzgodnień z właścicielami, zarządcami,  użytkownikami lub organizatorami obiektów, w których będą odbywały się spotkania ministerialne, dokonuje sprawdzeń warunków organizacyjnych ochrony przeciwpożarowej przewidzianych do wdrożenia przy przeprowadzaniu tych spotkań oraz przeprowadza oględziny ww. obiektów bezpośrednio przed organizacją spotkania, w trakcie kontroli dokonywanych przez BOR.
PSP pozostaje w stanie gotowości do wsparcia Policji w zakresie CBRN podczas spotkań III kategorii oraz prowadzi działania związane z uzupełnianiem stanów osobowych w jednostkach ratowniczo-gaśniczych w miastach-gospodarzach spotkań oraz ze zwiększeniem obsad stanowisk kierowania (dotyczy WSKR województw i MSK miast-gospodarzy spotkań).

Straż graniczna
Zadaniem Straży Granicznej będzie zabezpieczenie lotniczych placówek granicznych, wyznaczonych rejonów portów morskich i linii brzegowej od strony morza w bezpośrednim sąsiedztwie miejsc spotkań. formacja będzie współdziałać z innymi służbami w zakresie m.in. zabezpieczania i ochrony obiektów spotkań czy zabezpieczania tras przejazdów, prowadzić działania związane z ochroną granicy, m.in. w zakresie przeciwdziałania zagrożeniom CBRN.
Straż Graniczna jest przygotowana do współpracy z Urzędami Morskimi w zakresie m.in. zapewnienia sprawnego funkcjonowania przejść granicznych oraz utrzymania porządku publicznego w portach, wymiany informacji o osobach i środkach transportu usiłujących przekroczyć granicę państwową bez wymaganego zezwolenia bądź w miejscu do tego nie przeznaczonym oraz pozostaje w stanie gotowości do wsparcia Policji w zakresie przeciwdziałania zagrożeniom CBRN podczas spotkań kategorii III.

ZAANGAŻOWANIE RESORTU SPRAW WEWNĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI NA ARENIE UNII EUROPEJSKIEJ
Przewodnictwo Polski w Radzie UE umożliwia wzmocnienie aktywności w innych ciałach unijnych, w których uczestniczą m.in. przedstawiciele resortu spraw wewnętrznych i administracji oraz podległych służb. Najważniejsze z nich, ponieważ dotyczące nadzorowanych przez resort służb, to Rada ds. Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (WSiSW), Komitet CATS i Komitet COSI.

Rada ds. Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (WSiSW)
Rada składa się z ministrów sprawiedliwości, spraw wewnętrznych oraz azylu i migracji państw członkowskich UE. Rada WSiSW spotyka się w celu omówienia zagadnień dotyczących wspólnej polityki imigracyjnej i azylowej, współpracy policyjnej, w tym związanej ze zwalczaniem terroryzmu i przestępczości zorganizowanej, współpracy w ramach strefy Schengen oraz współpracy sądowej. Celem Rady WSiSW jest stworzenie przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości w Unii Europejskiej. Aby to osiągnąć wszystkie państwa członkowskie powinny współpracować w celu opracowania wspólnej polityki w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości, organów ścigania, azylu i imigracji.
Rada WSiSW nadzoruje prace grup roboczych oraz Komitetów CATS i COSI. W pracach Rady WSiSW z ramienia Rzeczypospolitej Polskiej uczestniczy Minister Spraw Wewnętrznych Administracji.

Komitet CATS (Komitet Koordynacyjny ds. Współpracy Policyjnej i Sądowej w Sprawach Karnych)
Komitet CATS został utworzony na podstawie art. 36 Traktatu o Unii Europejskiej w wersji sprzed Traktatu z Lizbony. Do jego zadań należało koordynowanie działań oraz wydawanie opinii, a także przygotowywanie prac Rady WSiSW. Tematycznie obejmował on 4 dziedziny: współpracę policyjną i celną; System Informacyjny Schengen (SIS), współpracę sądową w sprawach karnych oraz zwalczanie przestępczości zorganizowanej. W jego pracach uczestniczyli wyżsi rangą urzędnicy, zazwyczaj przedstawiciele resortów sprawiedliwości oraz spraw wewnętrznych.
Obecny kształt Komitetu Koordynacyjnego ds. Współpracy Policyjnej i Sądowej w Sprawach Karnych (CATS) to efekt decyzji wymuszonej zmianami w prawie pierwotnym UE. W związku z pracami przygotowawczymi do wejścia w życie Traktatu z Lizbony w dniu 1 grudnia 2009 r., Coreper podjął w dniu 24 listopada 2009 r. decyzję (doc. 16072/09) o kontynuacji prac Komitetu CATS (a także komitetu SCIfA) do dnia 1 stycznia 2012 r. W związku z brakiem podstawy traktatowej dla funkcjonowania Komitetu została mu nadana nowa nazwa – Komitet Koordynacyjny ds. Współpracy Policyjnej i Sądowej w Sprawach Karnych – CATS.
W pracach Komitetu CATS Rzeczpospolita Polska jest reprezentowana przez przedstawicieli Departamentu Unii Europejskiej i Współpracy Międzynarodowej MSWiA oraz Departamentu Współpracy Międzynarodowej i Prawa Europejskiego Ministerstwa Sprawiedliwości.

Stały Komitet Współpracy Operacyjnej w zakresie Bezpieczeństwa Wewnętrznego (COSI)
Komitet COSI został powołany na podstawie Traktatu Lizbońskiego, którego art. 71 stanowi, że: „W ramach Rady ustanawia się stały komitet w celu zapewnienia wewnątrz Unii wspierania i wzmacniania współpracy operacyjnej w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego. Bez uszczerbku dla artykułu 240, ułatwia on koordynację działań właściwych organów Państw Członkowskich. Przedstawiciele zainteresowanych organów i jednostek organizacyjnych Unii mogą uczestniczyć w pracach komitetu. Parlament Europejski oraz parlamenty narodowe są informowane o pracach komitetu”.
W trakcie Prezydencji szwedzkiej, w drugiej połowie 2009 r., trwały prace nad określeniem mandatu COSI. Ich wynikiem było przyjęcie Decyzji Rady w sprawie ustanowienia Stałego Komitetu Współpracy Operacyjnej w zakresie Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Przedmiotowa decyzja określa ogólną kompetencję Komitetu w zakresie ułatwiania, promowania i wzmacniania koordynacji działań operacyjnych organów państw członkowskich w dziedzinach objętych współpracą policyjną i celną oraz podlegających organom odpowiedzialnym za kontrolę i ochronę granic zewnętrznych. Odpowiada on również za współpracę sądową w sprawach karnych istotnych dla współpracy operacyjnej w dziedzinie bezpieczeństwa wewnętrznego. Jednocześnie COSI podejmuje wysiłki na rzecz zapewnienia spójności działań agencji UE, w szczególności Eurojust, Europol i Frontex.
Jakkolwiek decyzja ta nie wskazuje konkretnych zadań Komitetu, część szczegółowych działań wynika z innych dokumentów unijnych. Przykładem może być Program Sztokholmski, przyjęty w czasie Rady Europejskiej w grudniu 2009 r., zgodnie z którym COSI będzie odpowiedzialny za opracowanie, monitorowanie i realizację unijnej strategii bezpieczeństwa wewnętrznego. Komitet COSI zajmuje się przede wszystkim określeniem priorytetowych kierunków i obszarów współpracy operacyjnej.
W pracach Komitetu COSI Rzeczpospolita Polska jest reprezentowana przez Podsekretarza Stanu w MSWiA. Ponadto przedstawiciele MSWiA oraz służb podległych reprezentują RP w pracach 11 grup roboczych zajmujących się współpracą policyjną, ochroną ludności, migracjami i azylem, ochroną granic oraz współpracą w ramach strefy Schengen.

****

W trakcie polskiej Prezydencji uwaga wszystkich państw Wspólnoty będzie skierowana na nasz kraj. Od dobrego przygotowania oraz czujności służb porządku publicznego zależy, czy sześć miesięcy przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej okaże się sukcesem politycznym i wizerunkowym. To wielka szansa i ogromne wyzwanie, dlatego nie możemy jej zmarnować.

Opracowanie z wykorzystaniem materiałów przygotowanych przez Departament Analiz i Nadzoru oraz Departament Unii Europejskiej i Współpracy Międzynarodowej MSWiA