ZAKŁAD RUCHU DROGOWEGO

Czynności w zakresie pobierania krwi do pakietu
w ramach zabezpieczania śladów i dowodów przestępstwa

Wstęp

Kodeks postępowania karnego z dnia 6 czerwca 1997 r.[1] wskazuje na możliwość i konieczność gromadzenia śladów i dowodów czynu zabronionego w celu zabezpieczenia ich przed utratą, zniekształceniem lub zniszczeniem, o czym mówi art. 308 § 1 tej ustawy: „W granicach koniecznych dla zabezpieczenia śladów i dowodów przestępstwa przed ich utratą, zniekształceniem lub zniszczeniem, prokurator albo Policja może w każdej sprawie, w wypadkach niecierpiących zwłoki, jeszcze przed wydaniem postanowienia o wszczęciu śledztwa lub dochodzenia, przeprowadzić w niezbędnym zakresie czynności procesowe, a zwłaszcza dokonać oględzin, (...) nie wyłączając pobrania krwi (...)”. Są to czynności bardzo istotne w procesie gromadzenia materiału dowodowego, szczególnie w czasie podejmowanych czynności wstępnych w niezbędnym zakresie, jeszcze przed wydaniem postanowienia o wszczęciu śledztwa lub dochodzenia.

Jednym z takich dowodów mających wpływ na prawidłowy przebieg postępowania dowodowego jest krew pobrana od osoby w celu oznaczania zawartości alkoholu etylowego. Ma to szczególne znaczenie w przypadku czynów zabronionych popełnianych przez kierujących pojazdem.

Do czynności zabezpieczenia tak ważnego dowodu jak krew, zwłaszcza jeśli chodzi o kierujących uczestników ruchu drogowego czy sprawców zdarzeń komunikacyjnych, należy podejść z pełnym profesjonalizmem, zaangażowaniem i dbałością o wykonywaną czynność. Zaniedbanie tej czynności, jak też przeciąganie jej w czasie może doprowadzić do utraty możliwości prawidłowego zabezpieczenia dowodu, a zarazem pełnego ustalenia okoliczności zdarzenia. Dowód ten, przez niedbałe zabezpieczenie lub nieprofesjonalne podejście do zagadnienia, może zostać nieodwracalnie utracony. Należy pamiętać, jak ważny jest czas, jaki upłynie od momentu zdarzenia do momentu pobrania krwi. Niepotrzebna zwłoka lub zwykłe niedbalstwo są niedopuszczalne. Już na etapie gromadzenia materiału dowodowego należy dołożyć wszelkich starań, aby wykonać tę czynność w sposób możliwie najbardziej staranny i rzetelny.

W dalszej części artykułu przybliżono problematykę z tego zakresu, aby ułatwić policjantom postępowanie w analizowanym obszarze dowodowym.

1. Wybrane przepisy prawa dotyczące przeprowadzenia pobrania krwi

Pobranie krwi do badań od osoby to czynność polegająca w pewnym sensie na ingerencji w ludzki organizm. Wynika ona jednak z pewnych okoliczności, które poprzedzają podjęcie decyzji o takiej formie dowodowego ustalenia zawartości alkoholu w organizmie. Reguluje to § 8 ust. 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 11 grudnia 2015 r. w sprawie badań na zawartość alkoholu w organizmie[2], mówiący, że badanie krwi przeprowadza się, jeżeli:

osoba badana odmawia poddania się badaniu wydychanego powietrza;
osoba badana, pomimo przeprowadzenia badania wydychanego powietrza, żąda badania krwi;
stan osoby badanej, zwłaszcza wynikający ze spożycia alkoholu, choroby układu oddechowego lub innych przyczyn, uniemożliwia przeprowadzenie badania wydychanego powietrza;
wystąpił brak wskazania stężenia alkoholu w wydychanym powietrzu spowodowany przekroczeniem zakresu pomiarowego analizatora wydechu.

Jeżeli badaniu krwi podlega osoba podejrzana o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia, która oddaliła się z miejsca zdarzenia przed badaniem jej stanu trzeźwości, a następnie została zatrzymana albo sama zgłosiła się do uprawnionego organu powołanego do ochrony porządku publicznego (§ 6 ust. 1 rozporządzenia) lub która nie oddaliła się z miejsca zdarzenia, ale zachodzi podejrzenie spożycia przez nią alkoholu po zdarzeniu (§ 6 ust. 5 rozporządzenia), w przypadkach kiedy:

odmawia poddania się badaniu wydychanego powietrza (§ 8 ust. 1 pkt 1),
stan jej, zwłaszcza wynikający ze spożycia alkoholu, choroby układu oddechowego lub innych przyczyn, uniemożliwia przeprowadzenie badania wydychanego powietrza (§ 8 ust.1 pkt 3),
wystąpił brak wskazania stężenia alkoholu w wydychanym powietrzu spowodowany przekroczeniem zakresu pomiarowego analizatora wydechu (§ 8 ust. 1 pkt 4),
krew do badania pobiera się trzykrotnie, z zachowaniem 30-minutowych odstępów pomiędzy pobraniami (§ 8 ust. 2 rozporządzenia).

Krew do badania pobiera się do dwóch próbówek, w objętości po 5 cm³do każdej z nich, z zachowaniem następujących warunków:

do pobrania krwi używa się wyłącznie sprzętu jednorazowego użytku;
do próbówek, do których pobiera się krew, nie wolno dodawać jakichkolwiek substancji, poza środkami zapobiegającymi krzepnięciu i rozkładowi krwi umieszczonymi w każdej próbówce przez producenta;
do dezynfekcji skóry używa się środków odkażających niezawierających alkoholu[3].

Z czynności pobrania krwi sporządza się protokół (załącznik nr 1), który zawiera:

dane osoby badanej, w tym: imię i nazwisko, numer PESEL, a jeżeli nie posiada, serię i numer dokumentu potwierdzającego jej tożsamość, wiek, płeć, wzrost i masę ciała na podstawie ustnego oświadczenia osoby badanej, jeżeli jego złożenie jest możliwe, oraz podpis, jeżeli jego złożenie jest możliwe;
imię, nazwisko i podpis osoby przeprowadzającej pobranie krwi;
miejsce pobrania krwi od osoby badanej;
datę, godzinę i minutę pobrania krwi od osoby badanej;
informację o rodzaju środka odkażającego użytego do dezynfekcji skóry;
informację o ilości, rodzaju i godzinie spożycia napojów alkoholowych przez osobę badaną w ciągu ostatnich 24 godzin oraz informację o chorobach, na jakie choruje osoba badana – na podstawie oświadczenia osoby badanej, jeżeli złożenie takiego oświadczenia jest możliwe;
informację o objawach lub okolicznościach uzasadniających przeprowadzenie badania oraz dokładnej dacie i godzinie ich stwierdzenia[4].

Próbówki zawierające krew do badania oznacza się w sposób zapewniający ustalenie tożsamości osoby, od której została pobrana krew, poprzez podanie imienia i nazwiska oraz numeru PESEL tej osoby, a jeżeli nie posiada numeru PESEL − serii i numeru dokumentu potwierdzającego jej tożsamość, oraz zabezpiecza się w sposób uniemożliwiający zmianę ich zawartości lub zniszczenie w czasie przechowywania lub transportu. Czynności te wykonuje się w obecności osoby badanej, jeżeli jest to możliwe (§ 9 ust. 4).

W przypadku niemożności ustalenia tożsamości osoby badanej stosuje się oznaczenie „NN” i opisuje znaki szczególne osoby badanej (§ 8 ust. 2).

Do czasu rozpoczęcia badania krwi pobraną krew przechowuje się i transportuje do właściwego laboratorium w temperaturze od 3 oC do 6 oC (§ 9 ust. 5).

W przypadku powzięcia uzasadnionego podejrzenia, że pobranie krwi może spowodować zagrożenie życia lub zdrowia osoby badanej, decyzję o pobraniu krwi lub odstąpieniu od jej pobrania podejmuje lekarz. Odstąpienie od pobrania krwi utrwala się w formie pisemnego protokołu, zawierającego:

1) dane osoby, wobec której odstąpiono od wykonania pobrania krwi:

a) imię i nazwisko,

b) numer PESEL, a jeżeli nie posiada − serię i numer dokumentu potwierdzającego jej tożsamość,

c) wiek, płeć oraz podpis, jeżeli jego złożenie jest możliwe;

2) imię, nazwisko i podpis osoby, która podjęła decyzję o odstąpieniu od wykonania pobrania krwi;

3) opis okoliczności i przyczyn odstąpienia od wykonania pobrania krwi;

4) opis stanu klinicznego osoby, wobec której odstąpiono od wykonania pobrania krwi (§ 11 ust. 1 i 2).

(...)

asp. Robert Goliasz
mł. wykładowca Zakładu Ruchu Drogowego CSP

Pełna wersja artykułu Vademecum policjanta w pliku PDF