I. Rodzaje publikacji naukowych 

Publikacje naukowe zawierają wyniki oryginalnych badań naukowych lub wnioski wynikające z informacji zebranych w formie przeglądu z wcześniej opublikowanych prac. Publikacje naukowe mogą występować w formie artykułu w czasopiśmie naukowym lub w formie książki[1].

Za artykuł naukowy należy rozumieć artykuł prezentujący wyniki oryginalnych badań o charakterze empirycznym, teoretycznym, technicznym lub analitycznym, zawierający tytuł publikacji, nazwiska i imiona autorów wraz z ich afiliacją i przedstawiający obecny stan wiedzy, metodykę badań, przebieg procesu badawczego, jego wyniki oraz wnioski, z przytoczeniem cytowanej literatury (bibliografii). Do artykułów naukowych zalicza się także opublikowane w czasopismach naukowych opracowania o charakterze monograficznym, polemicznym lub przeglądowym, jak również glosy lub komentarze prawnicze[2].

Artykuł naukowy o charakterze monograficznym (analitycznym) przedstawia badania własne autora lub zespołu naukowego, w których w sposób wyczerpujący zinterpretowano wyniki i wskazano związki przyczynowo-skutkowe najczęściej dla jednego zagadnienia. Zawiera elementy krytyki naukowej występujące w dyskusji wyników. Treść artykułu musi być zgodna z najaktualniejszymi wynikami badań w danej dziedzinie.

Artykuł naukowy o charakterze polemicznym to odpowiedź na inny artykuł, w którym autor nie zgadza się z tezą postawioną w tym artykule lub kwestionuje wiarygodność opisu zawartego w badaniach autora. Artykuł przedstawia kontrargumenty wraz z uzasadnieniem,
w tym krytyczne uwagi na temat metodologii badań lub wniosków z nich wynikających.

Artykuł naukowy o charakterze przeglądowym (syntetycznym) obejmuje wyniki wielu badań lub prac szczegółowych innych autorów oraz wskazuje i konfrontuje związki między nimi w celu usystematyzowania badanego obszaru czy wskazania wspólnych elementów.
W publikacji o charakterze przeglądowym nie ma opisu przeprowadzonych badań oraz dyskusji wyników. Ta część artykułu jest zastąpiona opisem wniosków wynikających z analizy zebranego materiału.

Glosa to naukowy komentarz do orzeczenia sądowego, którego treść jest aprobująca lub krytyczna w stosunku do orzeczenia, zawierający streszczenie przebiegu sprawy sądowej oraz pogłębiony komentarz autora. Zarówno glosa, jak i komentarz jako artykuły prawnicze zawierają oryginalne wyniki badań o charakterze analitycznym.

II. Wskazówki metodyczne pisania artykułów naukowych

1. Tytuł artykułu
Tytuł powinien być zwięzły i precyzyjny, odnoszący się do opisanego zagadnienia. W tytule nie należy stosować skrótów.

2. Cechy formalno-językowe
W treści artykułu wskazane jest używanie formy bezosobowej, unikanie zdrobnień i wyrażeń obcojęzycznych. Użyte w tekście skróty i oznaczenia muszą być wyjaśnione. Należy także zachować właściwe proporcje poszczególnych części artykułu. Najobszerniejsza powinna być część zasadnicza odnosząca się do opisu wyników.

3. Wstęp i określenie celu badań
We wstępie należy przedstawić istotę badań dotyczących danego zagadnienia i powiązać ją z wynikami badań prezentowanymi przez innych autorów. Wstęp zawiera krótkie określenie obecnego stanu wiedzy z analizowanego zakresu tematycznego. W części wstępnej należy jednoznacznie wskazać cel podjęcia badań. Cel główny należy oddzielić od ewentualnych celów cząstkowych, jeżeli zostaną podane w tej części artykułu.

4. Metodyka badań
Po wprowadzeniu czytelnika w główny problem badawczy w części wstępnej, należy określić, jakimi metodami będziemy starali się ten problem rozwiązać. W tej części artykułu należy opisać najważniejsze cechy wybranej metody w odniesieniu do konkretnego, wskazanego problemu badawczego. W przypadku wykorzystania „gotowych” narzędzi badawczych powinny one zostać starannie opisane. Należy dokładnie opisać materiał badawczy (ilość i jakość) oraz określić czas i miejsce przeprowadzonych badań. W publikacjach opartych na przeglądzie literatury rolę obiektu badawczego pełni zbiór zebranych informacji źródłowych. Zadaniem metodyki jest określenie precyzyjnego i konsekwentnego sposobu postępowania autora artykułu podczas przeprowadzonych badań.

5. Omówienie wyników
W tej części artykułu należy bardzo dokładnie opisać wyniki własnych badań doświadczalnych lub poszukiwań teoretycznych. Opis powinien być spójny i przejrzysty.
W przypadku artykułów, w których autor opisuje wyniki własnych badań doświadczalnych, należy wskazać kolejność działań zapewniających uzyskanie wyników oraz opisać warunki, w jakich dokonywano pomiarów (lecz nie powtarzać opisu metod). Celem takiego opisu jest umożliwienie innym osobom powtórzenia pomiarów i zweryfikowania otrzymanych wyników. Dopiero w kolejnej części artykułu autor powinien odnieść się do wyników uzyskanych przez inne osoby. Jeżeli wyniki badań zamieszczamy w tabeli lub na wykresie, w tekście nie należy po raz drugi powtarzać tych samych danych, a jedynie wskazać, co z nich wynika. Tabele i wykresy powinny być ponumerowane zgodnie z rodzajem, a także zatytułowane. W publikacjach, które są oparte na przeglądzie literatury, autor dokonuje analizy zgromadzonego przez siebie materiału. Istotą tej części artykułu jest dokonanie porównań zebranego materiału, jego usystematyzowanie i ocena uzyskanych rezultatów odnoszących się do celu badań.

6. Podsumowanie
Podsumowanie artykułu to krótkie omówienie osiągniętych wyników badań lub najistotniejszych wniosków lub rezultatów wynikających z pracy teoretycznej. Wnioski mogą być sformułowane w punktach, a ich kolejność powinna być taka jak w analizie wyników. Celem tej części artykułu jest weryfikacja i udzielenie ostatecznej odpowiedzi na postawione pytanie problemowe we wstępie pracy.

7. Streszczenie
Streszczenie, choć zamieszcza się je na początku artykułu, opracowuje się po napisaniu treści merytorycznych publikacji. Powinno zawierać krótki opis zawartości artykułu, celu i metodyki badań, najważniejszych tez zawartych w artykule oraz wyników i wniosków. Opis ten powinien obejmować około 250 słów, czyli 5–8 wierszy. Celem streszczenia jest zainteresowanie czytającego pogłębieniem wiedzy z danego zakresu lub praktycznym wykorzystaniem wyników badań. W streszczeniu nie należy podawać zbędnych, nudzących czytającego informacji. Ważne jest podkreślenie nowych informacji wynikających z pracy badawczej. Po streszczeniu można dodać słowa kluczowe, ułatwiające odnalezienie artykułu w bazach danych.

podinsp. dr Beata Grubska
Wydział Metodyki i Organizacji Szkolenia
Centrum Szkolenia Policji

Literatura przedmiotu:

Antczak S., Cieślarczyk M., Jak napisać pracę dyplomową?, Wydawnictwo Akademii Podlaskiej, Siedlce 2004.
Eco U., Jak napisać pracę dyplomową. Poradnik dla humanistów, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2007.
Kuc B.R., Paszkowski J., Metody i techniki pisania prac dyplomowych, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Finansów i Zarządzania, Białystok 2007.
Ozorowski M., Przewodnik dla piszących pracę naukową, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2006.
Rawa T., Metodyka wykonywania inżynierskich i magisterskich prac dyplomowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2012.
Szkutnik Z., Metodyka pisania pracy dyplomowej, Wyższa Szkoła Umiejętności Społecznych, Wydaw. Poznańskie, Poznań 2005.
Weiner J., Technika pisania i prezentowania przyrodniczych prac naukowych. Przewodnik praktyczny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
Węglińska M., Jak pisać pracę magisterską?, Wydawnictwo Implus, Kraków 2010.
Wisłocki K., Zasady pisania artykułów i opracowań naukowych, „Combustion Engines” 2008, nr 4(135), s. 54–60.
Wojcik K., Piszę akademicką pracę promocyjną – licencjacką, magisterską, doktorską, Wydawnictwo Placet, Warszawa 2012.
Wojciechowska R., Przewodnik metodyczny pisania pracy dyplomowej, Difin, Warszawa 2010.
Woyke J., Jak nie należy pisać prac naukowych, http://jerzy_woyke.users.sggw.pl/ jakniepisac.html [dostęp: 20 lutego 2015 r.].