CELE PROGRAMU „PROFILAKTYKA a TY”
Komunikowanie oraz inicjowanie
przez zespoły specjalistów (w tym policyjnych) działań, skierowanych przeciwko zjawiskom patologii społecznej, opartych na innowacyjnych metodach, z zaangażowaniem młodzieżowego wolontariatu i aktywną współpracą z samorządami.
Inspirowanie rodziców
do pogłębiania wiedzy z zakresu profilaktyki uzależnień oraz nakłanianie ich do częstych rozmów na ten temat z własnymi dziećmi.
Działanie z młodzieżą
w zakresie zmniejszania zjawisk uzależnień i przemocy rówieśniczej wśród uczniów szkół ponadpodstawowych.
Tworzenie ogólnopolskiej społeczności
promującej wśród młodzieży modę na życie wolne od uzależnień.
Działania PaT koordynuje w strukturze Gabinetu Komendanta Głównego Policji Impresariat PaT poprzez ogólnopolski zespół młodzieżowych liderów oraz przeszkolonych ekspertów PaT. Autorem programu jest insp. Grzegorz Jach – Pełnomocnik Komendanta Głównego Policji ds. promocji bezpieczeństwa publicznego i współpracy z organizacjami pozarządowymi.
PaT został zainaugurowany 11 marca 2006 r. Od tego czasu na terenie kraju powstało 80 grup młodzieżowych PaT, a w programie uczestniczyło łącznie ponad 160 000 osób. Idea PaT – moda na życie bez uzależnień – promowana przez młodych wśród młodych, to bezcenny dialog wspierający systemowe rozwiązania edukacyjno-wychowawcze prowadzone przez różne resorty i organizacje zaangażowane w ten proces. PaT jest oparty na współdziałaniu grup młodzieży, a nie na ich konkurencyjności. Dzisiaj PaT to społeczność, która destygmatyzuje, wspiera i zaprasza, a nie wyklucza. Wspólne działania młodzieży z policjantami w programie PaT, prowadzone na rzecz poprawy bezpieczeństwa, aż w 70% (wyniki badań pozapolicyjnych) wpływają na poprawę wizerunku Policji wśród młodzieży szkolnej.
PaT to sztandarowy ogólnopolski program edukacyjno-profilaktyczny Policji kierowany do najbardziej wymagającego odbiorcy, którym jest młodzież.
Działania PaT/M adresowane są do uczniów szkół ponadpodstawowych w ramach szkolnych programów profilaktycznych. Gospodarzami tych działań są lokalne samorządy oraz komendy Policji. Na jedno działanie (90 minut) składa się: informacja o programie PaT, spektakl edukacyjno-profilaktyczny przygotowany przez młodzież, ankieta audytoryjna, drama dotycząca zjawisk patologii społecznej, kampania PaT „Nie wsiadam” dotycząca skutków prowadzenia pojazdów przez nietrzeźwych kierowców oraz film profilaktyczny dotyczący przemocy rówieśniczej, cyberprzemocy oraz zagrożeń, jakie niosą ze sobą dopalacze, narkotyki i alkohol.
Działania PaT/R adresowane do rodziców, organizowane są wspólnie z dyrektorami szkół ponadpodstawowych oraz komendami Policji. Badania programu PaT, prowadzone od 2006 r. na terenie całego kraju, wskazują na stały wzrost grupy rodziców, którzy nie rozmawiają z własnymi dziećmi na temat zagrożenia uzależnieniami.
Działanie PaT/E to wspólny projekt edukacyjny, prowadzony na zaproszenie Ministerstwa Edukacji Narodowej, adresowany do nauczycieli i animatorów pracy z młodzieżą, realizowany w formie szkolenia eksperckiego PaT. Gospodarzami projektu są kuratoria oświaty oraz komendy wojewódzkie Policji. Celem działania PaT/E jest przygotowanie pedagogów do upowszechniania twórczej profilaktyki rówieśniczej w obszarze programu PaT oraz inspirowania lokalnych samorządów do tworzenia lokalnych, młodzieżowych grup PaT. Województwa, w których przeprowadzono działanie PaT/E w latach 2011–2013: opolskie (Strzelce Opolskie), pomorskie (Tczew), lubelskie (Chełm), podkarpackie (Przemyśl), łódzkie (Sieradz), kujawsko-pomorskie (Inowrocław), świętokrzyskie (Kielce) i dolnośląskie (Oleśnica).
Siłą PaT jest przede wszystkim młodzież, ale także sprawdzeni partnerzy: Rzecznik Praw Dziecka, MSW – poprzez rządowy program ograniczania przestępczości i aspołecznych zachowań „Razem bezpieczniej”, MEN – poprzez program „Bezpieczna i przyjazna szkoła”, kuratoria oświaty, jednostki organizacyjne Policji, IPA, NSZZP, Państwowa Straż Pożarna, Straż Graniczna, Służba Więzienna, Wojsko Polskie, środowisko akademickie i harcerskie, organizacje pozarządowe, ludzie kultury, humaniści, pedagodzy, i – co szczególnie istotne – samorządowcy, którzy już wiedzą, że ulotkę i pogadankę w profilaktyce warto zastąpić dialogiem z młodzieżą.
Młodzież działająca w programie PaT deklaruje w 65% całkowite odrzucenie, a w ponad 30% znaczne ograniczenie zainteresowania środkami psychoaktywnymi (wyniki badania diagnostycznego „Tacy jesteśmy, czyli młodzież w programie PaT” przeprowadzonego podczas VIII Przystanku PaT w Łodzi w lipcu 2013 r.).
Społeczność programu „Profilaktyka a Ty” angażuje się w systematyczne działania przez cały rok szkolny, organizując m.in. regionalne przystanki PaT o zasięgu powiatowym i wojewódzkim. Wielkie święto profilaktyki całej społeczności PaT odbywa się każdego roku podczas wakacji pod nazwą Ogólnopolska Akcja Edukacyjno-Profilaktyczna „Przystanek PaT”.
Kolejny, IX Przystanek PaT został zaplanowany w województwie wielkopolskim. W MSW, podczas konferencji programu „Razem bezpieczniej” 4 marca 2014 r. Statuetka Przechodnia Ogólnopolskiego Przystanku PaT została przekazana z Łodzi do Konina.
Najnowszą inicjatywą Impresariatu PaT jest ogólnopolska akcja prowadzona pod nazwą OGÓLNOPOLSKI GŁOS PROFILAKTYKI. Pilotaż tego działania został przeprowadzony w Warszawie w 2012 r. pod nazwą Warszawska Noc Profilaktyki. W 2013 r. na terenie całego kraju w pierwszej edycji Ogólnopolskiej Nocy Profilaktyki wzięło udział ponad 43 000 osób. Głównym elementem akcji jest ZRYW WOLNYCH SERC polegający na wspólnym wybijaniu rytmu serca przez 60 sekund, jednocześnie o wyznaczonej godzinie przez wszystkich uczestników w całym kraju. Ideą akcji jest zaproszenie wszystkich Polaków do ZRYWU WOLNYCH SERC podkreślającego wartości, takie jak: wolność, bezpieczeństwo, rodzina, edukacja, zdrowie, aktywność społeczna, wolność od uzależnień oraz odpowiedzialność za siebie i innych.
Ponadto działania PaT obejmują szkolenia ogólnopolskiego zespołu liderów PaT i praktyki studenckie prowadzone na podstawie podpisanej deklaracji akademickiej pomiędzy wyższą uczelnią i Impresariatem PaT. Społeczność programu „Profilaktyka a Ty” organizuje także PaTosfery (happeningi w centralnych punktach miast), PaTuliska (metodyka harcerska) oraz teatralne (Inowrocław, Tczew, Szydłowiec) i muzyczne (Pelplin) festiwale twórczej profilaktyki młodych. Przedstawiciele Impresariatu oraz liderzy PaT biorą udział w licznych konferencjach, debatach i spotkaniach. Impresariat PaT wydaje również poradniki metodyczne, gazety „PaTosfera” i „Przystankowicz”, prowadzi badania projektowe, wspiera projekty PaH (Profilaktyka a Harcerstwo) i PaM (Profilaktyka a Media), społecznościowe radio TRAP (Telewizyjno-Radiową Antenę Profilaktyczną) oraz lokalne inicjatywy grup młodzieżowych PaT, a także realizuje wystawy, filmy i spektakle edukacyjno-profilaktyczne. Z inicjatywy Kujawsko-Pomorskiego Kuratora Oświaty w 2013 r. powstała pierwsza w kraju grupa SymPaTyków zrzeszająca (dorosłych) przeszkolonych pedagogów-ekspertów PaT oraz urzędników, samorządowców, policjantów i inne osoby wspierające lokalną działalność młodzieżowych grup PaT.
Głównym komunikatorem społeczności PaT jest strona internetowa (ponad 100 tysięcy odsłon miesięcznie) z bazą scenariuszy sztuk edukacyjno-profilaktycznych, wykazem kontaktów koordynatorów, ekspertów i liderów PaT oraz aktualnościami i kalendarzem działań PaT prowadzonych na terenie kraju www.pat.policja.gov.pl.
Pierwsze zainteresowanie programem PaT poza granicami kraju wyraziła Hiszpania. W ramach projektu PHARE 2003 zostały wydane premierowe materiały promocyjne programu „Profilaktyka a Teatr” (pierwsza nazwa obowiązująca w latach 2006–2010). Kolejne materiały wydane w języku angielskim zostały zaprezentowane w Szwecji, Belgii i na Węgrzech, a w 2010 r. program „Profilaktyka a Ty” został zaproszony do Portugalii. Było to możliwe dzięki włączeniu PaT do Banku Dobrych Praktyk programu „Razem bezpieczniej” współpracującego z Europejską Siecią Zapobiegania Przestępczości EUCPN. Oficjalni przedstawiciele EUCPN z Węgier i Danii wzięli udział w VI Ogólnopolskim Przystanku PaT, który odbył się w Ostrołęce i Kadzidle. To właśnie podczas tej Akcji, 5 lipca 2011 r., uroczyście zostało przekazane Polsce przez Węgry przewodnictwo w Europejskiej Sieci Zapobiegania Przestępczości, związane bezpośrednio z rozpoczęciem Polskiej Prezydencji w Radzie Unii Europejskiej. W 37 warsztatach uczestniczyło ponad 2 tysiące PaT-owiczów oraz goście z 5 krajów (Węgry, Dania, Iran, Indie i Litwa). Na 4 scenach przez 6 dni zaprezentowano symultanicznie 40 edukacyjno-profilaktycznych etiud filmowych i spektakli teatralnych zrealizowanych przez młodzież. W kolejnych latach na przystankach PaT pojawili się obserwatorzy z Wielkiej Brytanii i USA oraz instruktorzy warsztatów artystycznych z Brazylii, Kuby, Izraela, Rosji, RPA, Słowacji i Niemiec. Na zakończenie Polskiej Prezydencji w grudniu 2011 r. społeczność programu PaT została zaproszona na Konferencję EUCPN organizowaną w Warszawie przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. W trakcie konferencji zagraniczni i krajowi prelegenci przedstawiali dobre praktyki w profilaktyce, realizowane poprzez sport, naukę i sztukę. Podczas uroczystej gali, po wręczeniu zwycięskiemu projektowi z Niemiec nagrody ECPA, zaprezentowane zostały w języku angielskim etiudy teatralne w wykonaniu młodzieży programu PaT z Sokołowa Podlaskiego i Warszawy.
Szczególnym wydarzeniem był także udział społeczności PaT w Europejskim Roku Wolontariatu. Po Madrycie, Wiedniu i Paryżu, 6 września 2011 r. w Warszawie przed Pałacem Kultury i Nauki stanął Europejski Pawilon przywieziony z Brukseli. Działania prowadzone happeningowo w centrum Warszawy promowały ideę PaT: modę na życie wolne od przemocy i uzależnień. W dniu, w którym gospodarzem Pawilonu było MSW w ramach programu „Razem bezpieczniej”, w przedsięwzięciu wzięli udział PaT-owicze z całego kraju oraz instruktorzy warsztatów z Kuby i Słowacji.
Z inicjatywy Komendy Wojewódzkiej Policji w Łodzi w 2013 r. program PaT dotarł na Ukrainę. Delegacje zagraniczne pojawią się również w Wielkopolsce podczas IX Ogólnopolskiego Przystanku PaT – Konin 2014. Zbliżający się jubileusz 10-lecia programu PaT planowany jest w Warszawie na płycie Stadionu Narodowego. W imieniu społeczności PaT już teraz serdecznie zapraszamy!
insp. Grzegorz Jach
Pełnomocnik Komendanta Głównego Policji
ds. promocji bezpieczeństwa publicznego i współpracy z organizacjami pozarządowymi.
Pełna wersja artykułu w pliku PDF
