PAŁKA TELESKOPOWA - NOWY ŚRODEK PRZYMUSU BEZPOŚREDNIEGO W POLSKIEJ POLICJI

Przyjęta potocznie nazwa „pałka teleskopowa” bezpośrednio związana jest z jej członową budową, która w zależności od długości poszczególnych ogniw może osiągnąć wymiar od 20 cm po złożeniu do 55 cm po ich rozwinięciu. Dzięki nowelizacji przepisów przez resort spraw wewnętrznych pałki tego typu znalazły się na wyposażeniu Policji.

 

podinsp. Jan Dobrzyjałowski
starszy wykładowca Zakładu Interwencji Policyjnych
Centrum Szkolenia Policji w Legionowie

1. Historia pałki teleskopowej na świecie
Pałka teleskopowa, jak większość przyborów, przyrządów i urządzeń wykorzystywanych w sztukach, sportach i systemach walki powstała w Japonii, kraju o długiej tradycji i chyba największym dorobku w tym zakresie. Jeżeli historia „tonfy”, „nunczaku”, kija „bo” czy „yawary” sięga XVII wieku, to na pierwszy prototypowy egzemplarz pałki teleskopowej trzeba było czekać aż do lat sześćdziesiątych XX wieku. Jednak – biorąc pod uwagę niedociągnięcia konstrukcyjne oraz niewłaściwy dobór materiałów – daleko jej było do doskonałości. Ogniwa przy próbie rozwinięcia pałki blokowały się w swoich gniazdach, a rozwinięta pałka pod wpływem uderzeń gięła się, pękała, a nierzadko przy kontakcie z twardymi przedmiotami po prostu się łamała.
Dopiero 20 lat później – za sprawą amerykańskiego policjanta Kevina Parsona, instruktora sztuk walki i autora wielu podręczników z zakresu technik interwencji – pałka teleskopowa przybrała ostateczny kształt i zyskała niezawodność konstrukcyjną. Wkrótce sam Person, widząc walory pałki i możliwości jej wykorzystania w służbach mundurowych, założył po przejściu na emeryturę fi rmę Armament System and Procedures (ASP), która zajęła się produkcją i szkoleniem przyszłych jej użytkowników.
Mało tego, pragmatyczni amerykanie w kolejnym swoim posunięciu potrafi li połączyć pałkę typu „tonfa” z pałką teleskopową i stworzyć „tonfę” z teleskopowym długim ramieniem. Dzięki temu zachowano wielofunkcyjne walory pałki typu „tonfa” w użyciu oraz pałki teleskopowej w noszeniu. Również inne kraje, m.in. Francja, Niemcy, Czechy, Litwa, Rosja adoptowały ten pomysł i wdrożyły pałkę teleskopową do odpowiedniego rodzaju służb.

2 Historia pałki teleskopowej w Polsce
W Polsce stosowne przepisy, w tym:
– Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 15 lipca 2000 r. w sprawie uzbrojenia Policji,
– Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 września 1990 r. w sprawie określenia przypadków oraz warunków i sposobów użycia przez policjantów środków przymusu bezpośredniego,
- Zarządzenie nr Pf/1085 Komendanta Głównego – Policji z dnia 12 października 2004 r. w sprawie norm wyposażenia jednostek i komórek organizacyjnych Policji oraz policjantów w uzbrojenie oraz sprzęt techniczny,
– Decyzja nr 821 Komendanta Głównego Policji z dnia 19 listopada 2007 r. zmieniająca decyzję w sprawie wprowadzenia programu szkolenia zawodowego podstawowego,
– Decyzja nr 878 Komendanta Głównego Policji z dnia 5 grudnia 2007 r. w sprawie programu kursu specjalistycznego z zakresu taktyki i technik interwencji
sprawiły, że pałka teleskopowa stała się elementem uzbrojenia polskiej Policji.
Jednak wszystko, co nowe i nieznane, także i pałka teleskopowa, rodziła w swoim czasie wiele obaw i pytań. Oto niektóre:
1. Czy wprowadzając pałkę teleskopową, należy zrezygnować z pałki typu „tonfa”, czy dołączyć ją do już istniejącego arsenału pałek służbowych?
2. Jakie służby powinny być w nią wyposażone?
3. W jakich przypadkach jej używać?
4. W jakim zakresie szkolić przyszłych jej użytkowników?
5. Co na to opinia publiczna, która jest świadkiem tego, jak pałkę gumową zastąpiono pałką plastikową, a obecnie zamienia się ją na metalową?

Kiedy kilkanaście lat temu dane mi było uczestniczyć w projekcie mającym na celu wprowadzenie na wyposażenie Policji pałkę typu „tonfa” mieliśmy do czynienia z podobnymi dylematami. Dziś, mądrzejsi o doświadczenia szkoleniowe kilkunastu minionych lat oraz opinie zebrane z terenu, można uznać, że dobrze się stało, że pałka teleskopowa została uznana za jedną z pałek służbowych, zajmując swoje miejsce obok pałki zwykłej, szturmowej i wielofunkcyjnej. Natomiast nie powinno się ani komórkom organizacyjnym, ani tym bardziej policjantom narzucać, w który środek przymusu mają być oni wyposażeni. Jeżeli policjant ma czuć się bezpieczniej, to biorąc pod uwagę charakter służby i wynikające z niej zadania, niech sam zdecyduje, w jaki środek przymusu chce być wyposażony.

W związku z powyższym sugeruje się, aby w pałkę teleskopową wyposażyć funkcjonariuszy:
a) umundurowanych, którzy pełnią służbę:
– w pododdziałach antyterrorystycznych (obligatoryjnie),
– jako pirotechnicy (obligatoryjnie),
– w grupach interwencyjnych (fakultatywnie),
– w ruchu drogowym (fakultatywnie),
– w policji wodnej (fakultatywnie),
– w konwojach (fakultatywnie),
– jako dzielnicowi (fakultatywnie),
– przewodnicy psów służbowych (fakultatywnie),
b) nieumundurowanych, którzy pełnią służbę jako:
– pracownicy pionu dochodzeniowo-śledczego (obligatoryjnie),
– pracownicy służby kryminalnej (obligatoryjnie),
– wywiadowcy (obligatoryjnie),
– pracownicy techniki operacyjnej (obligatoryjnie),
– pracownicy CBŚ (obligatoryjnie),
– pracownicy BSW (obligatoryjnie),
c) pododdziałów zwartych prewencji – w ich przypadku pałka szturmowa zawsze była nieodzownym atutem, natomiast w przypadku patroli prewencyjnych pałka musi być widoczna, aby już swoim wyglądem budziła respekt wśród niepokornych obywateli, którzy łamią prawo i nie chcą podporządkować się prawnie wydanym poleceniom.

3. Aktualnie obowiązujące przepisy określające przypadki i zasady użycia pałek służbowych podczas interwencji oraz propozycje ich zmian Jeżeli chodzi o przypadki użycia pałek służbowych (w tym pałki teleskopowej) aktualnie obowiązujące przepisy należałoby uczynić bardziej przejrzystymi, aby w nowym brzmieniu były zapisane tak:

Aktualnie obowiązujące przepisy określające przypadki i zasady użycia pałek służbowych podczas interwencji oraz propozycje ich zmian
Aktualnie obowiązujące przepisy     Propozycje zmian
Pałka służbowa stosowana jest do:
– odpierania czynnej napaści,
– pokonywania czynnego oporu,
– przeciwdziałania niszczeniu mienia.

Zabrania się:
– zadawania uderzeń i pchnięć pałką służbową w głowę, szyję, brzuch i nieumięśnione oraz szczególnie wrażliwe części ciała, a także stosowania na te części blokady i zakładania dźwigni.
– zadawania uderzeń rękojeścią pałki służbowej,
– stosowania pałki służbowej wobec osób, w stosunku do których użyto kajdanek, prowadnicy, kaftana bezpieczeństwa, pasa lub siatki obezwładniającej, albo wobec osób obezwładnionych wskutek użycia paralizatora elektrycznego.
    Pałka służbowa stosowana jest do:
– odpierania czynnej napaści,
– pokonywania czynnego oporu,
– pokonywania biernego oporu (jeśli siła fizyczna w ocenie policjanta może okazać się niewystarczająca),
– przeciwdziałaniu naruszenia nietykalności osobistej funkcjonariusza,
– przeciwdziałaniu niszczeniu mienia,
– pościg za sprawcami przeciwko, życiu i zdrowiu oraz mieniu.

Wolno zadawać pchnięcia i uderzenia każdą częścią pałki służbowej we wszystkie miejsca umięśnione z wyjątkiem sytuacji:
– związanej z pokonywaniem biernego oporu,
– w której osobie założono: kajdanki, prowadnice, pas lub siatkę obezwładniającą, kaftan bezpieczeństwa lub użyto wobec niej paralizatora.
W każdej sytuacji wolno uciskać, zakładać dźwignie na rękę oraz stosować chwyty i obchwyty obezwładniające na pozostałe części ciała w celu:
– obezwładnienia napastnika,
– kontroli jego zachowania,
– przymuszenia do prawnie wydanych poleceń.
Zabrania się stosowania uderzeń i pchnięć na:
– stawy
oraz uderzeń, pchnięć i ucisków na:
– głowę,
– szyję,
– krocze,
– kręgosłup,
– nerki,
z wyjątkiem sytuacji, gdy odpieramy bezpośredni, bezprawny zamach na życie lub zamach własny lub innej osoby.


4. Jak szkolić?
Często odnosimy mylne wrażenie, że wprowadzając nowe środki przymusu na wyposażenie i uzbrojenie policjanta, nagle poprawimy jego bezpieczeństwo osobiste. Rzecz nie w tym, aby pałkę gumową zamienić na plastikową, plastikową na metalową, a metalową być może w niedalekiej przyszłości na tytanową, ale aby w ślad za wprowadzonym środkiem przymusu prowadzić rzetelne szkolenia pod kątem zarówno teoretycznym, jak i biegłości jego użycia. Program szkolenia z zakresu użycia pałki teleskopowej powinien w 80% być spójny z programem szkolenia i doskonalenia zawodowego zakresu użycia pałki typu „tonfa”, albowiem, jeżeli w budowie tonfy nie będziemy brali pod uwagę jej rękojeści, to pozostałe jej końce, czyli ramię krótkie (chwyt pałki) i ramię ługie, niczym się od siebie nie różnią, co do budowy i przeznaczenia.
Uczestnicząc w różnych międzynarodowych seminariach organizowanych przez Instytut Krav Maga, miałem okazję kilkakrotnie zaprezentować swój 6-godzinny autorski program i cieszę się, że zyskał on uznanie uczestników – jako prosty, skuteczny i bezpieczny. Nie znaczy to wcale, że jest on już zamknięty i nie można go uzupełnić, wykorzystując doświadczenia i umiejętności innych instruktorów
Dobrze się stało, że program szkolenia z zakresu użycia pałki teleskopowej został wpisany w program kursu podstawowego i słuchacze już na tym etapie mogą poznać zasady i wdrażać się w techniki jej użycia. Policja, dbając o swój wizerunek, często w swoich poczynaniach odwołuje się do opinii publicznej. I dobrze! Dzięki temu jej autorytet ciągle rośnie. Społeczeństwo jest świadome, że praca strzegących ich bezpieczeństwa policjantów nie jest łatwa, że średnio, co roku w różnych okolicznościach ginie około 10 funkcjonariuszy, a brutalizacja świata przestępczego zdaje się nie mieć końca.
W społeczeństwie państw zachodnich pałka teleskopowa, podobnie jak pałka typu „tonfa”, nie wzbudza negatywnych skojarzeń, a policjant w nią wyposażony postrzegany jest jako osoba będąca w stanie skutecznie bronić obywateli przed wszelkimi formami agresji.
To, na ile w praktyce uda się urzeczywistnić oczekiwania stron, zależeć będzie od samych użytkowników pałki, od tego, w jakim stopniu przyswoją i utrwalą zaprezentowany w trakcie szkolenia materiał oraz w jakim stopniu zechcą go doskonalić podczas służby.
Pamiętajmy o tym, że społeczeństwo zaakceptuje każde działanie Policji, jeśli będzie ono bezpieczne, skuteczne i zgodne z aktualnie obowiązującym prawem.

***

Korzystając z okazji, zwracam się z prośbą do twórców Ustawy o broni i amunicji, aby w swoich przyszłych projektach zawarli klauzulę, która by utrudniała wejście w posiadanie oraz zabraniała posiadania przez osoby nieuprawnione pałek służbowych, a szczególnie pałki typu „tonfa” oraz pałki teleskopowej.