podinsp. Beata Grubska
starszy wykładowca Wydziału
Metodyki Szkolenia CSP
w Legionowie

podinsp. Zbigniew Kowalski
starszy wykładowca Wydziału
Metodyki Szkolenia CSP
w Legionowie

Nowoczesne technologie są wykorzystywane na wszystkich etapach procesu nauczania, począwszy od planowania i tworzenia szkolenia, przez jego wdrożenie, dystrybucję i zarządzanie, a skończywszy na ocenie efektów końcowych. Celem kształcenia w e-learningu, podobnie jak w nauczaniu tradycyjnym, jest zdobycie wiedzy, umiejętności i kształtowanie postaw uczniów.
Dokumentami wytyczającymi kierunki rozwoju e-edukacji w Polsce są: Strategia informatyzacji Rzeczpospolitej Polskiej – ePolska, przyjęta przez Radę Ministrów, oraz Sektorowy Program eLearning, opracowany przez Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu, przyjęty przez Komitet Europejski Rady Ministrów.
Programy nauczania preferują odejście od encyklopedycznego modelu zdobywania wiedzy na rzecz aktywizowania uczniów, którzy mają przejawiać twórcze działanie i kreatywność. Średnia zdolność zapamiętywania uczniów w nauczaniu tradycyjnym zależy od zastosowanej metody.

W porównaniu z tradycyjnymi metodami e-learning (dokładnie jeden z jego modeli, tzw. blended learning) został zakwalifikowany na poziomie 70-80% średniej zdolności zapamiętywania uczniów.
Zawarty w Strategii Szkolnictwa Policyjnego na lata 2007-2009, opracowanej przez Biuro Kadr i Szkolenia KGP, cel 2 – Dostosowanie oferty edukacyjnej do zmieniających się potrzeb organizacji oraz oczekiwań policjantów i pracowników Policji, obejmuje realizację zadania: wdrażanie nowych form samokształcenia. Planowanym sposobem realizacji zadania jest „identyfikacja obszarów wiedzy i umiejętności, których kształcenie i doskonalenie może być realizowane w ramach samokształcenia, opracowanie oferty programowej realizowanej w ramach samokształcenia, a w ostatnim etapie – rozpowszechnienie i dystrybucja tej oferty”.
Realizacja powyższego zadania przewidziana jest do końca 2009 r. Właściwe rozpoznanie obszarów, które powinny być objęte doskonaleniem zawodowym, pozwoli na przygotowanie oferty kształcenia e-learningowego, przewidzianego zwłaszcza dla policjantów w jednostkach terenowych.
E-learning może zastąpić szkolenie tradycyjne, jednak częstszą i skuteczniejszą jego funkcją jest wspieranie i uzupełnianie tego szkolenia.

Dużą popularnością cieszy się tzw. model mieszany – blended learning łączący e-learning z zajęciami „na żywo”. W tego typu szkoleniach e-learningowych nauczyciel nie podaje gotowych treści nauczania. Wiedza ta zostaje wcześniej udostępniona na platformie zdalnego nauczania w postaci:
– podręcznika elektronicznego (podręcznik interaktywny, np. CD-ROM),
– kursu elektronicznego łączącego w sobie podręcznik interaktywny z ćwiczeniami. Nauczyciel na platformie pełni rolę nadzorcy, który prowadzi i nadzoruje proces dydaktyczny, komunikuje się z grupą, motywuje, wspiera w sytuacjach, gdy uczeń nie potrafi samodzielnie rozwiązać złożonego problemu oraz weryfikuje wiedzę i umiejętności uczniów.

Dydaktyk komunikuje się z uczniami poprzez:
– forum dyskusyjne (rozwiązywanie problemów dydaktycznych odbywa się na platformie),
– czat (spotkanie „na żywo” uczniów z nauczycielem odbywa się najczęściej raz w tygodniu i pełni funkcję konsultacji),
– pocztę (indywidualna forma wymiany informacji, tylko nadawca-odbiorca).
E-learning to także przekazywanie prac zleconych przez nauczyciela do samodzielnego wykonania.

Internetowe środki komunikacji oraz nowoczesne multimedialne materiały dostępne są 7 dni w tygodniu, 24 godziny na dobę. E-learning umożliwia samodzielny wybór tempa przekazywania wiedzy. Wyniki nauczania zależą od zaangażowania i pracowitości ucznia. Nauczyciel może obserwować zjawisko zróżnicowania grupy na różnych poziomach.
Uczeń otoczony jest wszechstronną opieką, co przedstawia poniższy rysunek.

Wspomagany komputerowo system oceny ucznia (nazywany także e-oceną) obejmuje komputerowe testy wielokrotnego wyboru oraz wszelkie inne formy sprawdzania wiedzy. W blended learningu tradycyjna pozostała forma egzaminów. Egzamin zdawany jest „na żywo” przed nauczycielami.
Do zalet e-learningu z punktu widzenia ucznia należą:
– możliwość nauki z różnych miejsc przez całą dobę, wielokrotne odtwarzanie zajęć, bez konieczności robienia notatek;
– oszczędność czasu (szkolenie w czasie najdogodniejszym, bez dojazdów i odrywania się od codziennych obowiązków);
– jakość szkolenia (wykorzystanie przygotowanych środków dydaktycznych);
– brak ograniczeń dotyczących ilości osób, które mogą korzystać z danego szkolenia;
– możliwość dostosowania tempa nauczania do indywidualnych możliwości ucznia.

Warto zaznaczyć, że nad utworzeniem kursów e-learningowych
pracuje cały zespół projektowy, w skład którego wchodzą: kierownik projektu (koordynator), programista, metodyk, grafik, redaktor, specjalista obróbki dźwięku, administrator platformy oraz autor treści merytorycznych.

Każda instytucja sama może określać własne potrzeby szkoleniowe. Większość szkoleń e-learningowych powstaje w odpowiedzi na potrzeby określonego klienta.

Część kosztów rozwoju sieci ponoszą studenci, z tego względu kursy on-line w szkołach wyższych są droższe od tradycyjnych.
Łatwość manipulowania materiałami elektronicznymi sprawia, że uczniowie mogą ulegać iluzji uczenia się, a wykładowcy iluzji obcowania z wiedzą, podczas gdy jedni i drudzy mają do czynienia z mechaniczną kompilacją informacji (w myśl znanej metafory „Wiedza składa się z wiadomości, tak jak dom składa się z cegieł; jednak dom nie jest tylko stosem cegieł, a wiedza nie jest tylko kolekcją wiadomości”.
Za pomocą e-learningu możemy osiągnąć wyłącznie cel częściowy, tzn. szybkie i sprawne dostarczenie „budulca”, a więc wiadomości, które będą przekształcane przy pomocy nauczyciela w praktyczną wiedzę uczniów. Możemy mówić także o wrażeniu odosobnienia podczas nauczania na odległość, ale również i w tej kwestii opinie są bardzo zróżnicowane.

Bibliografia
Chrząszcz A., Kusiak J., E-learning w społeczeństwie wiedzy.
Materiały ze strony internetowej www.learning.pl.
Materiały ze szkolenia przeprowadzonego w Wyższej Szkole Humanistyczno- Ekonomicznej w Łodzi.
Strategia Szkolnictwa Policyjnego na lata 2007-2009, Biuro Kadr i Szkolenia KGP.
Wikipedia, wolna encyklopedia.