Organizacja systemu powiadamiania ratunkowego
System powiadamiania ratunkowego (SPR), funkcjonujący na terenie kraju, tworzy 17 centrów powiadamiania ratunkowego – w każdym mieście wojewódzkim oraz w Radomiu. Centra powiadamiania ratunkowego realizują model operatorski SPR, co oznacza, że zatrudnieni w CPR operatorzy numerów alarmowych obsługują wpływające zgłoszenia, a następnie przesyłają, drogą elektroniczną, wszystkie zebrane informacje do dyżurnych/dyspozytorów podmiotów ratowniczych. Policja, Państwowa Straż Pożarna, dysponenci zespołów ratownictwa medycznego dysponują do przekazanych zdarzeń własne zasoby ratownicze. Zgodnie z zapisami ustawy o systemie powiadamiania ratunkowego1, centra powiadamiania ratunkowego tworzą jednolity system do obsługi zgłoszeń alarmowych, kierowanych do numerów alarmowych 112, 997, 998 i 999, umożliwiający przekazanie zgłoszenia alarmowego w celu zaangażowania właściwych zasobów ratowniczych.
Centrum powiadamiania ratunkowego (CPR)
Do zadań centrum powiadamiania ratunkowego należy:
1) obsługa zgłoszeń alarmowych, w tym:
- odbiór zgłoszenia alarmowego, powiązanie zgłoszenia alarmowego z danymi teleadresowymi miejsca zgłoszenia oraz jego pozycją geograficzną,
- wybór odpowiedniej grupy podmiotów, do której zostaną skierowane zgromadzone dane o zgłoszeniu alarmowym,
- przekazanie, gdy zachodzi taka potrzeba, zgromadzonych danych drogą elektroniczną z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego, a w uzasadnionych przypadkach wraz z przekierowaniem połączenia telefonicznego, zgodnie z kwalifikacją zgłoszenia, do Policji, Państwowej Straży Pożarnej, dysponentów zespołów ratownictwa medycznego,
- wymiana danych o zgłoszeniach alarmowych przetwarzanych w systemie teleinformatycznym z Policją, Państwową Strażą Pożarną, dysponentami zespołów ratownictwa medycznego;
2) ewidencjonowanie i przechowywanie w systemie teleinformatycznym, przez 3 lata, danych dotyczących treści zgłoszeń alarmowych, w tym nagrań rozmów telefonicznych obejmujących całość zgłoszenia alarmowego, danych osób zgłaszających i innych osób wskazanych w trakcie przyjmowania zgłoszenia, informacji o miejscu zdarzenia i jego rodzaju oraz skróconego opisu zdarzenia;
3) wykonywanie analiz związanych z funkcjonowaniem systemu na obszarze obsługiwanym przez centrum oraz tworzenie statystyk w zakresie liczby, rodzaju oraz czasów realizacji zgłoszeń alarmowych;
4) współpraca oraz wymiana informacji z centrami zarządzania kryzysowego;
5) wymiana informacji i danych, z wyłączeniem danych osobowych, na potrzeby analiz z Policją, Państwową Strażą Pożarną, dysponentami zespołów ratownictwa medycznego.
Proces integracji systemu informatycznego CPR
Wykonywanie zadań CPR jest wspomagane przez system teleinformatyczny (SI CPR), który łączy się i wymienia dane z systemami teleinformatycznymi Policji (SWD Policji), Państwowej Straży Pożarnej (SWD PSP) oraz dysponentów zespołów ratownictwa medycznego (SWD PRM) przez sieć teleinformatyczną na potrzeby obsługi numerów alarmowych (OST112).
Proces integracji SI CPR z SWD służb był podzielony na kilka etapów. Rozpoczął się w 2014 r. od integracji SI CPR z SWD Policji i SWD PSP. Po przeprowadzeniu pilotażu w województwie małopolskim integrację systemów przeprowadzono i zakończono na terenie całego kraju w 2015 r.
W 2016 i 2017 r. rozpoczęto i zakończono proces przekazywania zdarzeń do SWD PRM. Obecnie elektroniczne formularze zdarzeń (tzw. formatki) przesyłane są przez operatorów numerów alarmowych do dyspozytorów wszystkich służb ratunkowych. Wraz z integracją systemów uzgodnione zostały pomiędzy MSWiA a KGP i KG PSP „Wytyczne do obsługi zgłoszeń alarmowych kierowanych do numeru 112 w pilotażu integracji SI CPR
z SWD służb” oraz „Wytyczne do obsługi zgłoszeń alarmowych do numeru 112 za pośrednictwem systemu teleinformatycznego CPR”. Celem wytycznych jest zapewnienie jednolitego sposobu postępowania przy obsłudze zgłoszeń alarmowych kierowanych do CPR, przekazywanych do dyspozytorów służb za pośrednictwem systemu teleinformatycznego CPR. Wytyczne dotyczą operatorów numerów alarmowych realizujących zadania związane z obsługą zgłoszeń alarmowych kierowanych do CPR oraz dyspozytorów służb. W wytycznych zawarto opis postępowania w przypadku zgłoszeń będących i niebędących zgłoszeniami alarmowymi, opis postępowania w przypadku braku możliwości (w razie takiej konieczności) głosowego połączenia się z dyspozytorem służby, opis postępowania w przypadku przekazania zdarzenia do niewłaściwego terytorialnie lub merytorycznie dyspozytora służby, opis sposobu monitorowania statusu zdarzenia, opis postępowania w przypadku otrzymania zgłoszeń obcojęzycznych.
Stosowanie jednolitych wytycznych do obsługi zgłoszeń alarmowych jest niezwykle istotne przede wszystkim ze względu na zastosowaną w SPR zasadę wzajemnej zastępowalności centrów powiadamiania ratunkowego w razie miejscowej awarii systemu teleinformatycznego bądź jego przeciążenia. W przypadku kiedy połączenie nie może być z jakichś powodów odebrane przez operatorów numerów alarmowych w danym CPR, system przekierowuje to połączenie do pierwszego wolnego operatora numerów alarmowych w kraju, który obsługuje je zgodnie z uzgodnionymi wytycznymi i przekazuje elektronicznie do właściwego, ze względu na miejsce i rodzaj zdarzenia, dyspozytora lub dyspozytorów służb.
Statystyka dotycząca zgłoszeń w 2017 r.
W 2017 r. w CPR zarejestrowano łącznie 18 997 554 zgłoszeń przychodzących, z których aż 8 463 820 (44,55% wszystkich) stanowiły zgłoszenia fałszywe, złośliwe lub niezasadne, a w 6 621 363 przypadkach (34,85% wszystkich) dzwoniący anulował połączenie przed przydzieleniem połączenia na stanowisko operatora numerów alarmowych, tj. w ciągu kilku pierwszych sekund.
Do służb ratunkowych i pomocniczych przekazano informację o 5 454 003 zdarzeniach utworzonych na podstawie zgłoszeń na numer alarmowy 112.
Sytuacja, gdy informacja o zdarzeniu alarmowym jest przekazywana do kilku podmiotów jednocześnie, zdarza się wielokrotnie. Uwarunkowane jest to charakterem i rodzajem danego zdarzenia. Bardzo często pojawiają się również zgłoszenia, które dotyczą tego samego zdarzenia. W takiej sytuacji zgłoszenia są kwalifikowane w CPR jako zdarzenia podobne do już zarejestrowanych i przekazanych zdarzeń, a do służb ratunkowych przekazywane są informacje uzupełniające, np. o wystąpieniu nowych, istotnych okoliczności mających wpływ na obsługę zdarzenia przez podmioty ratownicze.
Pilotaż przyłączenia numeru 997 do CPR w województwie śląskim
W listopadzie 2017 r. przeprowadzono w województwie śląskim pilotaż przełączenia numeru alarmowego 997 do centrum powiadamiania ratunkowego w Katowicach. Efektem pilotażu jest obsługa zgłoszeń kierowanych na numer alarmowy 997 przez operatorów numerów alarmowych według tych samych, jednolitych wytycznych dotyczących obsługi zgłoszeń kierowanych do numeru alarmowego 112. Dobre wyniki pilotażu przeprowadzonego na Śląsku sprawiły, że w 2018 r. zaplanowano przejęcie przez CPR obsługi numeru alarmowego 997
w całej Polsce. Do grudnia bieżącego roku będzie trwał proces przełączania numeru alarmowego 997 do centrów powiadamiania ratunkowego. Dotychczas ruch z numeru alarmowego 997 przełączono w województwach: śląskim, opolskim, świętokrzyskim, kujawsko-pomorskim, lubuskim, warmińsko-mazurskim, lubelskim, podkarpackim. Z danych zawartych w SI CPR wynika, że po przejęciu przez dany CPR zgłoszeń kierowanych na numer alarmowy 997, liczba połączeń wzrasta
o około 30%.
(...)
Ilona Skwierzyńska
Naczelnik Wydziału Systemu Powiadamiania Ratunkowego
Departament Teleinformatyki
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji
Pełna wersja artykułu "System powiadamiania ratunkowego w Polsce" w pliku PDF