Wstęp
Na szczycie państw NATO w Pradze w 2002 r. przyjęto nowe cele strategiczne oraz podjęto decyzje o dostosowaniu struktur dowodzenia i liczby dowództw w taki sposób, aby zapewniały większą mobilność, lepsze współdziałanie i możliwość sprawnego reagowania organizacji na nowe wyzwania.
Jednym z głównych celów strategicznych określono transformację Sojuszu, sprzyjającą wzrostowi interoperacyjności, zdolności operacyjnych oraz poprawie skuteczności militarnej NATO. W 2004 r. Komitet Wojskowy (MC) zatwierdził zmiany w Wojskowej Strukturze Dowodzenia NATO oraz Zakresie Działania Naczelnego Sojuszniczego Dowódcy Transformacji NATO, którego uczynił odpowiedzialnym za kierowanie procesem transformacji.
Elementem umożliwiającym sprawną transformację, i jednocześnie narzędziem wspomagającym rozwój nowych zdolności operacyjnych NATO, jest proces Rozwoju Koncepcji i Eksperymentowania (RKiE).
Rozwój Koncepcji i Eksperymentowanie – narzędzie transformacji
Transformacja jest ciągłym procesem umożliwiającym Sojuszowi Północnoatlantyckiemu podejmowanie efektywnych działań w obliczu współczesnych wyzwań. Doskonalone w drodze przemian transformacyjnych zdolności militarne pozwalają na zachowanie wysokiego stopnia interoperacyjności oraz efektywne i precyzyjnie reagowanie na pojawiające się zagrożenia.
W celu sprawnej realizacji przemian transformacyjnych Sojusznicze Dowództwo Transformacji NATO (ACT) wypracowało m.in. spójny proces Rozwoju Zdolności (RZ) obejmujący analizę środowiska strategicznego w celu identyfikacji braków i wymogów w zakresie zdolności operacyjnych, ich analizę oraz opracowanie rozwiązań i implementację tych zdolności.
W 2000 r. MC zatwierdził RKiE jako narzędzie umożliwiające identyfikowanie, prezentowanie oraz ocenę koncepcji dotyczących zdolności operacyjnych, wypracowywanych w procesie Rozwoju Zdolności.
Podstawową rolą procesu RKiE jest „dostarczenie wiarygodnych rozwiązań w odniesieniu do niedoskonałości w zakresie zdolności operacyjnych” NATO, w szczególności w przypadku gdy te rozwiązania dotyczą nowych procedur i sposobów prowadzenia operacji, struktur dowodzenia oraz innowacyjnych technologii.
Szerszą definicję przyjęły państwa skandynawskie w ramach Skandynawskiej Współpracy Obronnej (NORDEFCO), określającą RKiE jako „metodę, której celem jest wsparcie procesu wypracowania koncepcji i prowadzenie eksperymentowania poprzez dostarczenie uniwersalnych podstaw, usprawnienie procesu podejmowania decyzji i dostarczenie praktycznych wskazówek dotyczących tworzenia i zapewnienia wysokiej jakości produktów”. Zastosowanie RKiE jako metody rozwiązywania problemów pojawiających się na różnych etapach procesu Rozwoju Zdolności pozwala na pozyskanie poszerzonej wiedzy na temat badanych zagadnień dotyczących możliwości militarnych, co zapewnia wysoką jakość oraz użyteczność opracowanych rozwiązań.
Wykorzystanie RKiE umożliwia identyfikowanie potrzeb, niedoborów i luk w zakresie zdolności operacyjnych oraz opracowanie na ich podstawie koncepcji rozwiązań, które sprawdzane są w drodze eksperymentowania i oceniane w procesie analizy operacyjnej. Wymogi te mogą dotyczyć całego spektrum funkcjonalnego zdolności operacyjnych: doktryn, organizacji, szkolenia, materiałów, przywództwa, personelu, obiektów oraz interoperacyjności lub też koncentrować się na jego części. RKiE poddaje weryfikacji zarówno aktualnie zdefiniowane potrzeby, jak i rozpoznawane w innych procesach.
Proces RKiE koncentruje się na poszukiwaniu i identyfikowaniu niedoskonałości oraz dostarczaniu właściwych rozwiązań w zakresie zdolności operacyjnych, nie obejmuje jednak implementacji tych rozwiązań. Poszczególne sfery wpływu RKiE na proces RZ przedstawiono na rys. 1.
Projekty RKiE realizowane są przez ACT w procesie doskonalenia możliwości obronnych, które mają być następnie wykorzystywane w operacjach militarnych Sojuszu, umożliwiając w ten sposób bardziej racjonalne dysponowanie zasobami ludzkimi i finansowymi oraz zapewniając unikanie powielania błędnych decyzji przy jednoczesnej oszczędności czasu.
Odpowiedzialność za prawidłową implementację, realizację i modyfikację projektów RKiE w NATO ponosi ACT, jednakże sam proces jest transparentny i angażuje działania wielu partnerów, zarówno w samej strukturze wojskowej Sojuszu (np. Sojusznicze Dowództwo Operacji – ACO), jak również instytucje wspierające (np. Centra Eksperckie) oraz państwa członkowskie i partnerskie, w ramach narodowych i sojuszniczych przedsięwzięć.
Projekty RKiE inicjowane są na wiele sposobów. Swoje źródło mogą mieć zarówno w bezpośrednich wytycznych Komitetu Wojskowego czy SACT (zgodnie z polityczno-militarnymi celami strategicznymi Sojuszu), bieżących potrzebach Naczelnego Dowództwa Sił Zbrojnych NATO w Europie (SHAPE) i dowódców operacyjnych na teatrze działań, narodowych rekomendacjach, jak również we wnioskach i zaleceniach wypracowanych w procesach Zbierania Doświadczeń (ang. Lessons Learned), Badań i Rozwoju (ang. Research and Development) oraz Badań i Technologii (ang. Research and Technology).
(...)
kpt. Michał Grzybowski
młodszy specjalistaWydziału Doktryn i Standaryzacji
w Centrum Eksperckim Policji Wojskowych NATO w Bydgoszczy
Pełna wersja artykułu w pliku PDF