CELE PROCEDURY „NIEBIESKIE KARTY” 

Głównym celem, jaki przyświecał wprowadzeniu procedury, było stworzenie modelu pracy z rodziną dotkniętą problemem przemocy. Oparto się na doświadczeniach osób pomagających ofiarom przemocy w rodzinie, a także na doświadczeniach innych państw, gdzie programy przeciwdziałania tego typu przemocy były bardziej zaawansowane. Dostrzeżono konieczność nie tylko edukacji i udoskonalania pomocy dla osób krzywdzonych, ale także wprowadzenia rozwiązań usprawniających działania służb stykających się z ofiarami przemocy w rodzinie. Był to początek prac nad tworzeniem warunków do systemowego, interdyscyplinarnego podejścia do tej problematyki.

Cele procedury były oparte na następujących założeniach:

1.  Ułatwienie rozpoznania przemocy w rodzinie z problemem alkoholowym.

2.  Zapewnienie bezpieczeństwa ofiarom przemocy (…).

3.  Przerwanie izolacji rodziny.

4.  Wsparcie dla ofiar – pisemna informacja o przysługujących prawach i możliwościach uzyskania pomocy.

5.  Motywowanie do podjęcia działań ochronnych.

6.  Bardziej stanowcze działania wobec sprawcy.

7.  Zapis zdarzenia – ujednolicona dokumentacja.

8.  Określenie skali i charakterystyka przemocy.

9.  Tworzenie warunków do współpracy służb i prowadzenia szkoleń interdyscyplinarnych.

Warto tutaj podkreślić, że dokumentacja „Niebieskich Kart” to część bardziej złożonej procedury. Odpowiedni, dokładny zapis każdego przypadku interwencji wobec przemocy w rodzinie znacznie ułatwia dalsze etapy niesienia pomocy. Przemoc domowa często powtarza się i nasila. Zanim jednak podjęte zostaną odpowiednie kroki prawne, Policja może interweniować wiele razy, a zdarza się, że w tych samych miejscach interweniują inni policjanci. Jednak ujednolicenie zapisów i precyzja w ich prowadzeniu miały znacznie ułatwić dalszy tok postępowania, jak również stanowić gwarancję dostarczania do prokuratur klarownych opisów zdarzeń, bez względu na to, ile czasu upłynęło od interwencji.

  PILOTAŻ „NIEBIESKIEJ KARTY” 

Wprowadzenie do realizacji procedury „Niebieskie Karty” zostało poprzedzone pilotażem na terenie podległym III Komendzie Rejonowej Policji Warszawa-Ochota. Pilotaż miał miejsce w okresie marzec – maj 1997 r. Przebiegał w dwóch etapach. W pierwszym etapie, trwającym dwa tygodnie, praca polegała na wspólnych interwencjach policjanta oraz obserwatora z zespołu przygotowanego przez Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, podczas których obserwowano stopień przydatności dokumentacji, sprawność jej zastosowania, reakcje osób uczestniczących w zdarzeniu. Na podstawie sprawozdań z interwencji stwierdzono, że w 27 przypadkach (81,8%) wskazany sprawca przemocy był pod wpływem alkoholu, przeważnie w kilkudniowym ciągu, w większości nietrzeźwi sprawcy przemocy zostali przewiezieni do izby wytrzeźwień, w 5 przypadkach wskazanymi sprawcami przemocy były kobiety (2 stosowały przemoc wobec dzieci, 3 wobec osoby dorosłej), w 20 przypadkach na miejscu zdarzenia były obecne dzieci do lat 15, w 4 przypadkach dzieci powyżej 15 lat, w 7 przypadkach wskazanymi sprawcami przemocy były dorosłe dzieci, ofiarami zaś starsi rodzice, w 4 przypadkach zostało odnotowane, iż jest to kolejna interwencja Policji, odnotowano też przypadek użycia broni gazowej przez pijanego sprawcę6. W oparciu o te doświadczenia, przed rozpoczęciem drugiego etapu pilotażu, dokonano niezbędnych poprawek oraz skrótów w treści i układzie graficznym formularzy tak, aby stały się bardziej czytelne.

W drugim etapie, trwającym trzy tygodnie, kontynuowano wspólną pracę służb patrolowych i obserwatorów z użyciem zweryfikowanych formularzy, także z udziałem pracownika pomocy społecznej przeprowadzono wizyty dzielnicowych w domach niektórych pokrzywdzonych. Na tym etapie do współpracy została włączona gminna komisja rozwiązywania problemów alkoholowych.

Z uwagi na fakt, iż Policja była do tej pory jedyną służbą, na której barkach spoczywała ogromna odpowiedzialność za czynności wykonane zarówno w trakcie interwencji, jak i po jej przeprowadzeniu w związku z podejrzeniem występowania przemocy w rodzinie, podjęto wspólne starania współpracy z ww. podmiotami mającymi wspomagać działania wykonawcze w ramach procedury „Niebieskie Karty”. Służby te zostały zaangażowane do współpracy ze względu na kompetencje, które posiadają, oraz wynikający z nich kontakt zarówno z pokrzywdzonymi, jak i sprawcami na różnym etapie występowania tego problemu.

Zjawisko przemocy w rodzinie nie tylko spełnia wymogi zaliczane do kryteriów trudnej sytuacji życiowej, z których wynika ustawowy obowiązek interwencji i wsparcia ze strony pomocy społecznej, ale także jest wymienione wprost w katalogu sytuacji, z powodu których pomoc społeczna jest zobowiązana podejmować działania.

Podczas pilotażu „Niebieskich Kart” stwierdzono, iż ponad 1/3 wszystkich interwencji domowych dotyczyła przemocy domowej. Pozostałe to pijackie burdy na melinach, awantury sąsiedzkie, bójki, zakłócanie porządku publicznego. Spośród trzydziestu trzech interwencji przeprowadzonych z użyciem „Niebieskich Kart” w szesnastu przypadkach wszczęto dalsze postępowanie.

Pilotaż obejmował szkolenia policjantów służb patrolowo-interwencyjnych, dyżurnych, dzielnicowych, interwencje z udziałem cywilnych specjalistów pracujących z ofiarami przemocy w rodzinie, podsumowanie i przedstawienie wniosków do akceptacji przez Komendę Główną Policji.

Procedura „Niebieskie Karty” została przetestowana i pozytywnie oceniona przez policjantów z Kompanii Patrolowo-Interwencyjnej Wydziału Prewencji i dzielnicowych komisariatu Warszawa-Ochota III Komendy Rejonowej Policji w Warszawie oraz policjantów Wydziału Zabezpieczenia Miasta Komendy Stołecznej Policji. Stali się oni współtwórcami tamtej wersji procedury. Nie sposób nie zauważyć, iż ograniczenie liczby wypełnianych kart pozwoliło na usprawnienie pracy Policji i zmniejszenie wypełnianej dokumentacji7. Badania pilotażowe potwierdziły wagę zauważonego już wcześniej problemu przemocy domowej. Nie bez znaczenia jest fakt, że ofiara przemocy wymaga innego podejścia i pomocy niż pokrzywdzeni innymi rodzajami czynów, wobec których interweniuje Policja. Pilotaż potwierdził przydatność omawianej procedury w postępowaniu karnym.

Na podstawie uzyskanych wyników z pilotażu została sporządzona opinia dotycząca wprowadzenia nowej procedury, którą przekazano Dyrektorowi Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Dyrektorowi Biura Prewencji KGP. Opinia ta była podstawą podjęcia decyzji o upowszechnieniu dokumentacji „Niebieskich Kart” na terenie całego kraju.

[...]

mł. asp. Dorota Kozłowska
instruktor Zakładu Służby Prewencyjnej CSP

Pełna wersja artykułu Procedura „Niebieskie Karty”. Geneza i rozwój w pliku PDF