Historia i tradycje

Centrum Szkolenia Żandarmerii Wojskowej dziedziczy tradycje Centrum Wyszkolenia Żandarmerii w Grudziądzu, które działało w latach 1930–1939. 26 czerwca 2015 r., na mocy decyzji Ministra Obrony Narodowej, Centrum Szkolenia otrzymało imię płk. Stanisława Sitka, a tym samym przejęło tradycje ośrodków szkoleniowych żandarmerii z okresu międzywojennego:

• Szkoły Żandarmerii w Warszawie, Biedrusku i w Grudziądzu (1918–1922);
• Centralnej Szkoły Żandarmerii w Grudziądzu (1922–1927);
• Dywizjonu Szkolnego Żandarmerii w Grudziądzu (1927–1930);
• Centrum Wyszkolenia Żandarmerii w Grudziądzu (1930–1939).
• Centrum Szkolenia Żandarmerii Wojskowej to synteza tradycji i nowoczesności. Z jednej strony nawiązuje do międzywojennych ośrodków szkolenia żandarmerii, a z drugiej – stanowi wysoce wyspecjalizowany i profesjonalny ośrodek szkoleniowy będący kuźnią kadr Żandarmerii Wojskowej.

Zadania Centrum Szkolenia Żandarmerii Wojskowej

Nadrzędny cel funkcjonowania Centrum Szkolenia to realizacja przedsięwzięć szkoleniowych i doskonalenie zawodowe żołnierzy jednostek organizacyjnych Żandarmerii Wojskowej oraz działania na rzecz szeroko rozumianego bezpieczeństwa wewnętrznego Rzeczypospolitej Polskiej. Podczas szkolenia w Centrum żandarmi nie tylko uczą się podstaw żandarmskiego rzemiosła, lecz także doskonalą i poszerzają zdobyte w toku służby doświadczenie, aby przykładnie i fachowo wypełniać ustawowo określone obowiązki.

Zasadnicze zadania Centrum Szkolenia zostały określone w zarządzeniu Ministra Obrony Narodowej z dnia 28 września 2011 r. i obejmują:

• organizowanie kursów i szkoleń:
• dla oficerów i podoficerów przygotowujących się do objęcia po raz pierwszy stanowiska służbowego w Żandarmerii Wojskowej, podwyższających i doskonalących kwalifikacje zawodowe, a także przygotowywanych do obsadzenia stanowisk w misjach zagranicznych oraz strukturach wielonarodowych;
• instruktorsko-metodycznych;
• specjalistycznych dla szeregowych zawodowych Żandarmerii Wojskowej;
• nauczanie języków obcych;
• szkolenie w ramach służby przygotowawczej;
• opracowywanie i uaktualnianie programów szkolenia, instrukcji i poradników oraz specjalistycznych publikacji;
• udział w pracach grup operacyjno-procesowych powoływanych w terenowych jednostkach organizacyjnych Żandarmerii Wojskowej w postępowaniach karnych o skomplikowanym charakterze i wszczętych w sprawach przestępstw popełnionych przez nieznanych sprawców;
• udział w pracach zespołów powoływanych przez Komendanta Głównego Żandarmerii Wojskowej do przeprowadzenia kontroli kompleksowych i problemowych w terenowych i specjalistycznych jednostkach organizacyjnych Żandarmerii Wojskowej;
• realizowanie zadań określonych w art. 4 ust. 1 ustawy
• z dnia 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych;
• realizowanie zadań związanych z funkcjonowaniem w Żandarmerii Wojskowej systemu zbierania i upowszechniania doświadczeń;
• utrzymywanie w Centrum gotowości mobilizacyjnej i bojowej;
• prowadzenie działalności organizacyjno-personalnej;
• utrzymywanie w wysokiej sprawności technicznej uzbrojenia i sprzętu wojskowego;
• organizowanie odpraw, narad i konferencji zleconych przez Komendanta Głównego Żandarmerii Wojskowej.

Prowadzone w Centrum kursy i szkolenia przygotowują żołnierzy Żandarmerii Wojskowej do realizacji ustawowych zadań w jednostkach terenowych. Do wymagań w zakresie kształcenia policji wojskowej dostosowana jest także struktura Centrum Szkolenia Żandarmerii Wojskowej.

Wydział Dydaktyczny jest komórką Centrum Szkolenia Żandarmerii Wojskowej odpowiedzialną za: planowanie, organizowanie i realizowanie procesu dydaktyczno-wychowawczego, prowadzenie szkolenia ogólnowojskowego, fizycznego, operacyjno-rozpoznawczego oraz szkolenia w zakresie techniki i taktyki kryminalistycznej, prewencji, prawa, taktyki i technik interwencji, komunikacji społecznej, łączności i informatyki, a także języków obcych. Do zasadniczych zadań Wydziału Dydaktycznego należy przede wszystkim:

• współudział w tworzeniu koncepcji programowych i programów szkoleń;
• tworzenie bazy dydaktycznej;
• kształtowanie postaw uczestników kursów w zakresie przestrzegania prawa i poszanowania godności człowieka, edukacji humanistycznej oraz postępowania zgodnego z zasadami etyki żołnierza zawodowego;
• realizowanie zadań szkoleniowych dotyczących właściwości rzeczowej w ramach doskonalenia zawodowego żołnierzy i pracowników wojska Żandarmerii Wojskowej, policji wojskowej państw NATO i UE oraz innych podmiotów;
• realizowanie zadań związanych z procesem zbierania i upowszechniania doświadczeń Żandarmerii Wojskowej;
• tworzenie publikacji, opracowywanie instrukcji, poradników i innych materiałów szkoleniowych, w tym dla innych jednostek organizacyjnych Żandarmerii Wojskowej;
• prowadzenie zajęć ze szkolenia doskonalącego, uzupełniającego i metodycznego oraz treningów dla żołnierzy i pracowników wojska;
• współdziałanie w zakresie działalności szkoleniowej z komórkami wewnętrznymi Centrum i Komendy Głównej Żandarmerii Wojskowej, jednostkami szkoleniowymi rodzajów Sił Zbrojnych, Policji i Straży Granicznej oraz cywilnymi ośrodkami szkoleniowymi.

Realizacja powyższych obowiązków należy do wchodzących w skład struktury Wydziału Dydaktycznego komórek organizacyjnych odpowiedzialnych za przygotowanie do wykonywania ustawowych zadań w jednostkach terenowych Żandarmerii Wojskowej. Kadra dydaktyczna Centrum Szkolenia to specjaliści (żołnierze i pracownicy wojska) różnych dziedzin, w tym prawa, kryminalistyki, prewencji, wychowania fizycznego, informatyki, którzy swoją wiedzę i doświadczenie przekazują kursantom w trakcie prowadzonych zajęć teoretycznych i praktycznych. Warto także nadmienić, że wykładowcy starają się podwyższać swoje kwalifikacje poprzez uczestnictwo
w kursach doskonalących, szkoleniach, konferencjach, sympozjach organizowanych w kraju i za granicą. Biorą także udział w tworzeniu publikacji, poradników, artykułów, opracowań wykorzystywanych w procesie kształcenia.

Żandarmeria Wojskowa to formacja o charakterze policyjnym. Jednym z jej zadań jest ochrona porządku prawnego w Siłach Zbrojnych RP, stąd podstawowe zadanie Cyklu Szkolenia Prawa stanowi przekazywanie wiedzy teoretycznej i praktycznej z zakresu prawa. W trakcie prowadzonych zajęć programowych na kursach i szkoleniach organizowanych w Centrum Szkolenia kadra Cyklu realizuje zajęcia w zakresie poznania podstaw prawnych działalności Żandarmerii Wojskowej, problematyki praktycznego stosowania prawa karnego materialnego, prawa karnego procesowego, prawa wykroczeń oraz innych gałęzi prawa, m.in. prawa cywilnego i administracyjnego, taktyki i techniki prowadzenia postępowań przygotowawczych w sprawach karnych i czynności wyjaśniających w sprawach o wykroczenia, a także ustalania okoliczności zdarzeń o znamionach przestępstw lub wykroczeń.

Kadra Cyklu Szkolenia Prawa prowadzi zajęcia na wszystkich kursach organizowanych w Centrum Szkolenia, jednakże jego priorytetowym zadaniem jest przygotowanie żołnierzy do pracy na stanowiskach o specjalności dochodzeniowo-śledczej w terenowych jednostkach Żandarmerii Wojskowej. Szkolenie takie jest prowadzone dwuetapowo. Pierwszy etap to kurs podstawowy przygotowujący do objęcia stanowiska o specjalności dochodzeniowej, w którego trakcie żołnierze nabywają wiedzę teoretyczną z zakresu prawa i wiedzę praktyczną w zakresie realizacji czynności procesowych. Drugi etap to szkolenie doskonalące pozwalające na sprawdzenie wiedzy
i umiejętności żołnierzy, którzy zajmują stanowiska o specjalności dochodzeniowej w jednostkach terenowych Żandarmerii Wojskowej. Z tego względu na treści programowe składają się bloki zajęć praktycznych, w których trakcie kursanci mają możliwość sprawdzenia swoich umiejętności. Przygotowanie żołnierza do wykonywania zadań o charakterze dochodzeniowo-śledczym obejmuje nie tylko zagadnienia z zakresu prawa karnego materialnego i procesowego, ale także wiedzę na temat zabezpieczenia miejsca zdarzenia noszącego znamiona przestępstwa, w tym zebranie i zabezpieczenie śladów, które pozwalają na określenie prawidłowej kwalifikacji prawnej czynu oraz stanowią materiał dowodowy w toczącym się postępowaniu.

Szkolenie techników kryminalistyki jest prowadzone przez Cykl Techniki i Taktyki Kryminalistycznej. Proces szkolenia w tym zakresie realizowany jest w trzech etapach.

Pierwszy etap obejmuje 3-miesięczny kurs podstaw pracy z zakresu techniki i taktyki kryminalistycznej, podczas którego realizowane są zajęcia teoretyczne i praktyczne, ukazujące szerokie spektrum działalności technika kryminalistyki. Celem jest przygotowanie kursanta w takim stopniu, aby po zakończeniu szkolenia był w stanie samodzielnie wykonać niżej wymienione zadania:

• zabezpieczenie techniczne i procesowe podstawowych śladów na miejscu zdarzenia;
• wykonanie dokumentacji poglądowej w postaci fotografii kryminalistycznej, materiału wideo oraz szkiców kryminalistycznych;
• samodzielne wykonanie oględzin miejsc i przedmiotów o różnym charakterze;
• poprawne wytworzenie wszelakiej dokumentacji procesowej realizowanej w postępowaniu przygotowawczym;
• skonstruowanie postanowienia o powołaniu biegłego
• z formułowaniem pytań adekwatnych do możliwości badań zabezpieczonego materiału dowodowego.

Drugi etap szkolenia to 1-miesięczny kurs doskonalący techników kryminalistyki, w którego trakcie realizowane jest szkolenie obejmujące zaawansowane techniki i czynności wykonywane przez technika kryminalistyki. Podczas zajęć praktycznych kursanci – wykorzystując doświadczenie zdobyte w pracy zawodowej – wspomagani wiedzą pracowników Cyklu, wykonują czynności kryminalistyczne o trudnym i skomplikowanym charakterze. Taki model szkolenia pozwala na wypracowanie przez kursantów własnego modelu pracy zgodnego z metodyką i charakteryzującego się wysoką wydajnością i jakością uzyskanych w ten sposób rezultatów.

Ostatni etap szkolenia technika kryminalistyki to udział w krótkotrwałych szkoleniach realizowanych doraźnie w Centrum Szkolenia. Ich tematyka jest dostosowana do najbardziej aktualnych trendów w kryminalistyce.

Zadaniem Cyklu jest również prowadzenie krótkotrwałych szkoleń z zakresu obsługi wysokiej klasy aparatu fotograficznego oraz kamery, z zakresu oględzin miejsca znalezienia zwłok, a także obsługi zestawu do obrazowania miejsca zdarzenia z powietrza.

Cykl Techniki i Taktyki Kryminalistycznej współpracuje z wieloma wyspecjalizowanymi instytucjami, w tym m.in. z Centralnym Laboratorium Kryminalistycznym Policji, Zakładem Medycyny Sądowej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Szkołą Policji w Pile oraz Centrum Szkolenia Straży Granicznej. Do prowadzenia zajęć na kursach dochodzeniowo-śledczych wykorzystuje się odpowiednio wyposażone do tego typu zajęć sale wykładowe.

Działalność dochodzeniowo-śledcza to nie tylko ściganie sprawców przestępstw, ale też wykrywanie przestępstw i zapobieganie im. Szkolenie w tym obszarze jest zadaniem Cyklu Szkolenia Kryminalnego, który przygotowuje żołnierzy Żandarmerii Wojskowej do pracy operacyjnej. Cykl realizuje szkolenie specjalistyczne w zakresie:

• poznania podstaw prawnych wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych (O-R);
• planowania, organizowania, prowadzenia i dokumentowania pracy O-R;
• stosowania złożonych metod i środków pracy operacyjnej;
• operacyjnego prowadzenia czynności poszukiwawczych;
• ewidencjonowania, przechowywania oraz obsługi sprzętu i rozliczania funduszu operacyjnego;
• współdziałania z organami uprawnionymi do wykonywania czynności O-R.

Poza tym kadra Cyklu uczestniczy w:

• pracach grup operacyjno-procesowych powoływanych w terenowych jednostkach organizacyjnych Żandarmerii Wojskowej w postępowaniach karnych o skomplikowanym charakterze i wszczętych w sprawie przestępstw popełnionych przez nieznanych sprawców;
• działalności koordynacyjnej i rozliczeniowej realizowanej przez Komendę Główną Żandarmerii Wojskowej w terenowych i specjalistycznych jednostkach organizacyjnych Żandarmerii Wojskowej;
• procesach analizy i opiniowania materiałów uzyskanych na podstawie ustaleń własnych w terenowych jednostkach Żandarmerii Wojskowej.

Zajęcia programowe są prowadzone w wydzielonej strefie bezpieczeństwa w sali wykładowej wykorzystywanej tylko do szkolenia O-R. Cykl współdziała też z innymi organami powołanymi do ochrony porządku publicznego, m.in.: Agencją Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Centralnym Biurem Antykorupcyjnym, Szkołą Policji w Pile, Służbą Kontrwywiadu Wojskowego oraz Strażą Graniczną.

W trakcie prowadzonych kursów o charakterze dochodzeniowo-śledczym Cykl Szkolenia Prawa, Cykl Techniki i Taktyki Kryminalistycznej oraz Cykl Szkolenia Kryminalnego realizują wspólne zajęcia – tzw. ćwiczenia kompleksowe. Podczas tego typu zajęć kursanci mają możliwość samodzielnie, w warunkach zbliżonych do realnych, przeprowadzić i udokumentować czynności o charakterze operacyjnym, następnie ujawnić i zabezpieczyć ślady oraz przeprowadzić czynności procesowe pozwalające na sprawdzenie nabytej wiedzy i umiejętności, co stanowi wstęp do wykonywania obowiązków na zajmowanym stanowisku.

Zadania Żandarmerii Wojskowej to nie tylko działalność dochodzeniowo-śledcza. Ochrona porządku prawnego to także, a może przede wszystkim, działalność prewencyjna, obejmująca wykonywanie kontroli ruchu drogowego, kontrolę uprawnień żołnierzy do noszenia munduru, odznak i oznak wojskowych, konwojowanie osób, dokumentów i mienia wojskowego, asystowanie przy czynnościach egzekucyjnych, zatrzymanie i przymusowe doprowadzanie osób, kontrolowanie ochrony mienia wojskowego, wykonywanie czynności ochronnych w stosunku do osób uprawnionych. Problematyka tego obszaru działalności Żandarmerii Wojskowej w trakcie prowadzonych w Centrum kursów i szkoleń jest realizowana przez  Cykl Szkolenia Prewencji. Szkolenia prewencyjne przygotowujące przyszłych adeptów sztuki do wykonywania ustawowych zadań w jednostkach terenowych Żandarmerii Wojskowej obejmują zagadnienia z zakresu:

• zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego w miejscu pełnienia służby oraz podejmowania interwencji;
• realizacji czynności patrolowych, asystencyjnych, policji sądowej, konwojowych, kontroli ruchu drogowego i pilotaży;
• prowadzenia działań profilaktycznych;
• planowania, dokumentowania i rozliczania służby patrolowej;
• opracowywania dokumentów (oceny, analizy) będących podstawą do planowania służby prewencji;
• prowadzenia postępowań administracyjnych w sprawie broni prywatnej żołnierzy zawodowych;
• udzielania pierwszej pomocy w nagłych stanach zagrożenia życia lub zdrowia człowieka;
• kontroli sposobu ochrony jednostek wojskowych;
• przygotowania obsługi izb zatrzymań.

Ponadto w trakcie szkolenia kursanci nabywają też wiedzę i umiejętności z zakresu legitymowania, technik kajdankowania i obezwładniania napastnika, a także technik posługiwania się bronią służbową oraz czynności zatrzymywania i doprowadzania osoby zatrzymanej.

Cykl Szkolenia Prewencji realizuje także kursy dla żołnierzy Żandarmerii Wojskowej przewidzianych lub wyznaczonych na stanowisko inspektora ruchu drogowego. Szkolenie programowe kandydata na inspektora obejmuje kursy podstawowe i doskonalące.

Na całokształt szkolenia prewencyjnego składa się także szkolenie penitencjarne, przygotowujące do pełnienia funkcji w izbach zatrzymań, oraz szkolenie profilaktyczne.

Kursy o charakterze prewencyjnym są realizowane nie tylko przez Cykl Szkolenia Prewencji, ale także przez Cykl Taktyki i Technik Interwencji – komórkę wewnętrzną Centrum Szkolenia Żandarmerii Wojskowej, której kadra prowadzi zajęcia z zakresu stosowania środków przymusu bezpośredniego oraz broni palnej. Stąd też działalność szkoleniowa Cyklu koncentruje się na prowadzeniu kursów z zakresu taktyki i technik interwencji, posługiwania się środkami przymusu bezpośredniego i bronią palną oraz taktyki specjalnej Żandarmerii Wojskowej. Istotą tych szkoleń jest zarówno nauczanie początkujących (na poziomie podstawowym), jak i doskonalenie żandarmów (poziom specjalistyczny) oraz przyszłych instruktorów.

Działalność dydaktyczna Cyklu Taktyki i Technik Interwencji koncentruje się na szkoleniu żołnierzy z zakresu posługiwania się różnymi rodzajami broni palnej w różnych sytuacjach taktycznych. Wiedza ta jest przekazywana w trakcie prowadzenia zajęć na następujących kursach i szkoleniach:

• kurs posługiwania się bronią w zagrożeniu – ma nauczyć żołnierzy sprawnego posługiwania się bronią w celu odpierania różnego rodzaju ataków oraz doskonalić działania w różnego rodzaju zespołach taktycznych;
• kurs działania konwoju w sytuacjach szczególnych, przeznaczony zarówno dla żołnierzy Żandarmerii Wojskowej, jak również dla żołnierzy innych rodzajów Sił Zbrojnych RP – przygotowuje do odparcia ewentualnych ataków na konwój;
• szkolenie Nieetatowych Grup Ochronnych – dla żołnierzy z jednostek terenowych Żandarmerii Wojskowej, które przeznaczone są do wsparcia działań ochronnych wykonywanych przez Oddział Specjalny Żandarmerii Wojskowej w Warszawie.

Cykl Taktyki i Technik Interwencji współpracuje z Centrum Szkolenia Policji w Legionowie, Wyższą Szkołą Policji w Szczytnie oraz z Polskim Związkiem Instruktorów i Trenerów Formacji Ochronnych „I.P. System”. Zajęcia o tematyce prewencyjnej są prowadzone w odpowiednio przygotowanych salach szkoleniowych przy wykorzystaniu profesjonalnego sprzętu.

[...]

Opracował zespół: płk Piotr Płonka, mjr Dariusz Baran, mjr Tomasz Borek, Kinga Dominowska, mł. chor. Artur Dominowski, st. sierż. Piotr Florczak, por. Bartosz Klepczyński, Stanisław Korzeniowski, Katarzyna Mrozkowiak, Agnieszka Pietras, Grzegorz Pudłowski, mjr Jerzy Reszka, Jan Suliński, kpt. Tomasz Wasielewski.