Przemiana ustrojowa i utworzenie Policji

Efektem transformacji ustrojowej w 1989 r., która objęła sferę polityczną, ekonomiczno-gospodarczą i społeczną, była również przebudowa resortu spraw wewnętrznych oraz stworzenie polskiego prawa policyjnego zbliżonego do unormowań państw prawnych.

6 kwietnia 1990 r. sejm przyjął nowe akty prawne, nazwane pakietem ustaw policyjnych, a wśród nich ustawy regulujące organizację i działalność urzędu ministra spraw wewnętrznych oraz dwóch podległych mu formacji – Urzędu Ochrony Państwa oraz Policji. 12 października 1990 r. uchwalono natomiast ustawę o Straży Granicznej. 1 października 1996 r. Urząd Ochrony Państwa został wyłączony ze struktur Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i podporządkowany bezpośrednio prezesowi Rady Ministrów¹. Uchwalone wówczas akty prawne stanowiły nie tylko nową, normatywną regulację działalności organów ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego, lecz także pewien przełom jakościowy w kształtowaniu postaw prawnych funkcjonariuszy Policji i realizowanych przez nie celów².

Policja miała służyć społeczeństwu i z nim współpracować. Stworzono podstawy prawne współpracy Policji z samorządem lokalnym oraz nakreślono obszary współdziałania: tworzenie systemów bezpieczeństwa lokalnego, poprawa wizerunku Policji oraz nowoczesne zarządzanie Policją uwzględniające badania opinii publicznej. Ponieważ transformacja ustrojowa przyniosła wzrost zagrożeń, które wcześniej były w Polsce marginalne, a mianowicie przestępczości zorganizowanej, terroryzmu, nowych form przestępczości gospodarczej, zamachów bombowych i działalności międzynarodowych gangów przestępczych, Policja musiała nauczyć się z nimi skutecznie walczyć. W tym celu utworzono Centralne Biuro Śledcze KGP, a później wprowadzono instytucje prawne – świadka koronnego, zakupu kontrolowanego³. Dla profesjonalnego działania policjantów kluczowe stało się także odpowiednie szkolenie i wymiana doświadczeń w ramach coraz liczniejszych kontaktów z policją Europy Zachodniej i Stanów Zjednoczonych.

Ważną zmianą było także przywrócenie międzywojennej zasady apolityczności Policji, zarówno całej formacji, jak i poszczególnych funkcjonariuszy, których od 1990 r. obowiązuje ustawowy zakaz przynależności do partii politycznych. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 10 kwietnia 2002 r. potwierdził zgodność tego zakazu z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej, a także Międzynarodowym Paktem Praw Obywatelskich i Politycznych oraz Konwencją o Ochronie Praw Człowieka⁴. Konsekwencją przemiany ustrojowej oraz nowego prawa policyjnego były również zmiany kadrowe, w których wyniku na początku 1993 r. Policja przyjęła 30 tysięcy zupełnie nowych funkcjonariuszy. Ich przeszkolenie powierzono przebudowanemu w 1990 r. szkolnictwu policyjnemu, w tym m.in. utworzonemu w dniu 27 sierpnia 1990 r. Centrum Szkolenia Policji w Legionowie⁵.

(...)

podinsp. Agnieszka Gorzałczyńska-Mróz
Naczelnik Wydziału Wydawnictw i Poligrafii CSP

Pełna wersja artykułu "Działalność wydawnicza CSP jako element kształtowania nowego modelu policjanta po 1989 r." w pliku PDF