Menu szybkiego dostępu

Strona główna serwisu Kwartalnik Policyjny

Pociąg specjalny. Udział kadry i słuchaczy CSP w przygotowaniu uroczystości otwarcia Polskiego Cmentarza Wojennego w Miednoje

W artykule przywołano historyczne wydarzenia związane z ujawnieniem prawdy o zbrodni katyńskiej i uhonorowaniem jej ofiar przez utworzenie cmentarzy na terenie byłego ZSRR, a także udział policjantów i pracowników CSP w przygotowaniu uroczystości wmurowania kamienia węgielnego pod budowę Polskiego Cmentarza Wojennego w Miednoje w czerwcu 1995 r. oraz jego otwarcia i poświęcenia we wrześniu 2000 r. W materiale znalazły się również wspomnienia dotyczące niezwykłej podróży pociągiem specjalnym z Warszawy do Tweru, którą grupa policjantów i pracowników CSP odbyła wraz z członkami rodzin poległych, by po 60 latach od ogromnej tragedii uczestniczyć wraz z nimi w tak długo wyczekiwanym, zbiorowym pogrzebie bliskich. Zaprezentowany materiał stanowi świadectwo, że kadrze CSP przyszło wówczas stanąć do niezapomnianego apelu.

Specjalny wysłannik Prezydenta Rosji w dniu 14 października 1992 r. przybył z Moskwy do Warszawy i na ręce Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej złożył kopie dokumentów dotyczących zbrodni katyńskiej. Wśród nich był ściśle tajny wniosek ludowego komisarza spraw wewnętrznych Ławrientija Berii z dnia 5 marca 1940 r. przedstawiony poniżej.

Biuro Polityczne Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii Bolszewików Związku Sowieckiego podjęło decyzję zgodną z wnioskiem Ławrientija Berii i w okresie od 3 kwietnia do 19 maja 1940 r. wymordowano 14 552 jeńców: 4421 z obozu kozielskiego – w Lesie Katyńskim, 6311 z obozu ostaszkowskiego – w lesie w Miednoje oraz 3820 z obozu starobielskiego – w Parku Leśnym w Charkowie. Poza tym 7305 osób w innych więzieniach i obozach tzw. Zachodniej Ukrainy i Białorusi.

Ostaszków znajduje się 180 km na zachód od Kalinina. Obecnie wrócono do starej nazwy tej miejscowości – Twer. Obóz o obostrzonym reżimie, w którym osadzono funkcjonariuszy Policji Państwowej, Straży Granicznej, Straży Więziennej, Żandarmerii Wojskowej i Oddziału II Sztabu Głównego WP oraz pracowników sądownictwa, był zlokalizowany w odległości 11 km od Ostaszkowa, na wysepce Stołbnyj na jeziorze Seliger, w pomieszczeniach prawosławnego monasteru Nilowa Pustyń.

Skazanych na śmierć jeńców pędzono do przystanku kolejowego Soroga, skąd przez Lichosławl transportowano ich do Kalinina (…) do Zarządu Obwodowego NKWD1.

Według Dmitrija S. Tokariewa (Szefa Zarządu Obwodowego NKWD w Kalininie) przebieg egzekucji był następujący – w jednym z pomieszczeń piwnicznych sprawdzano personalia skazanego, następnie skuwano go i przeprowadzano do celi śmierci, o drzwiach zaopatrzonych w wykładzinę wojłokową (…). Po zaciągnięciu do celi śmierci, ofiara była mordowana natychmiast strzałem w tył głowy. Zwłoki wynoszono na zewnątrz przez przeciwległe drzwi i układano na jednym z oczekujących 5–6 samochodów ciężarowych, po czym nakazywano wprowadzić następnego skazańca. I tak to trwało noc po nocy, wyjąwszy święto 1 maja. O świcie samochody wyruszały szosą Moskwa – Leningrad do odległej o 32 km miejscowości Miednoje nad rzeką Twiercą. Tam na terenie rekreacyjnym kalinińskiego NKWD, na skraju lasu, znajdował się przygotowany (…) dół o głębokości 4–6 m, mogący pomieścić 250 zwłok. Trupy rzucano bezładnie z samochodów, po czym koparka przystępowała do ich zakopywania, szykując od razu dół na dzień następny2.

Przeprowadzona w 1991 r. ekshumacja, w ramach śledztwa katyńskiego prowadzonego przez Naczelną Prokuraturę Wojskową Związku Sowieckiego, doprowadziła do odnalezienia zbiorowych mogił ze szczątkami pomordowanych jeńców z obozów w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie.

Jednak dopiero przeprowadzone w latach 1994–1995 przez specjalistów Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa badania pomiarowe, sondaże i prace ekshumacyjne pozwoliły na odkrycie i precyzyjne zlokalizowanie znajdujących się na wydzielonym terenie masowych mogił. W zbiorowych grobach odnaleziono szczątki ponad 6000 jeńców z Ostaszkowa. Prace ekshumacyjne przyniosły też wiele bardzo cennego materiału dowodowego w postaci przedmiotów osobistych odnalezionych przy zamordowanych policjantach, w tym dokumentów i zapisków świadczących o ostatnich chwilach życia ofiar zbrodni. Przełomowym dla budowy Polskiego Cmentarza Wojennego w Miednoje był rok 1995. Wówczas to, w ramach uzgodnień polsko-rosyjskich, podpisano 25 marca w Smoleńsku dokument o budowie Polskich Cmentarzy Wojennych w Katyniu i Miednoje. 11 czerwca 1995 r. został uroczyście wmurowany akt erekcyjny i poświęcony przez Ojca Świętego Jana Pawła II kamień węgielny pod budowę cmentarza3.

(...)

mł. insp. Beata Gaca-Maciaszkiewicz
Główny Księgowy – Naczelnik Wydziału Finansów CSP

 

Pełna wersja artykułu "Pociąg specjalny. Udział kadry i słuchaczy CSP w przygotowaniu uroczystości otwarcia Polskiego Cmentarza Wojennego w Miednoje" w pliku PDF

 

  • W 1997 r. wydawnictwo CSP wydrukowało „cegiełki” (w liczbie 21 300 szt.) „Wspieramy budowę Cmentarza Wojennego w Miednoje”, a środki uzyskane z ich sprzedaży zostały przeznaczone na wsparcie tego przedsięwzięcia. Wzór „cegiełki” – ze zbiorów J. Mościbrodzkiego.
    W 1997 r. wydawnictwo CSP wydrukowało „cegiełki” (w liczbie 21 300 szt.) „Wspieramy budowę Cmentarza Wojennego w Miednoje”, a środki uzyskane z ich sprzedaży zostały przeznaczone na wsparcie tego przedsięwzięcia. Wzór „cegiełki” – ze zbiorów J. Mościbrodzkiego.