Powstanie w Policji struktury do walki z korupcją – tło historyczne
Policja – powołana ustawą z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji – poza ochroną życia i zdrowia ludzi oraz mienia przed bezprawnymi zamachami, stoi na straży bezpieczeństwa i porządku publicznego, inicjuje i organizuje działania mające na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń, wykrywa przestępstwa i wykroczenia oraz ściga ich sprawców. Prowadzi także postępowania (śledztwa) w sprawach o przestępstwa korupcyjne, w tym również popełnione przez własnych funkcjonariuszy i pracowników1.
W dniu 22 listopada 1996 r. Polska przyjęła i ratyfikowała Konwencję o Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju wraz z Protokołami dodatkowymi nr 1 i 2 do tej konwencji, stanowiącymi jej integralną część, sporządzonymi w Paryżu dnia 14 grudnia 1960 r. i od tej pory jest pełnoprawnym członkiem OECD – Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju2. Zobowiązania przyjęte przez Polskę w związku z uzyskaniem członkostwa w OECD, obejmujące m.in. przepływy kapitałowe, bieżące transakcje niewidoczne, bezpośrednie inwestycje zagraniczne czy politykę podatkową i ekologiczną, wywarły pozytywny wpływ na rozwój polskiej gospodarki. Zaakceptowanie dorobku organizacji w tym zakresie oznacza, iż w Polsce obowiązują te same prawa i standardy funkcjonowania gospodarki co w państwach wysoko rozwiniętych. W efekcie Polska w wymianie międzynarodowej jest traktowana jako równorzędny partner, co przynosi jej wymierne korzyści ekonomiczne w postaci przychodów z eksportu, wykorzystania zagranicznych czynników produkcji i bardziej wydajnych metod zarządzania3. Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju jako sprawę priorytetową traktuje kwestię zwalczania korupcji w handlu międzynarodowym. Zjawiska te znajdują się w polu zainteresowania Organizacji od 1989 r. Wtedy to powołano do życia specjalną grupę ekspercką do przedłożenia, a następnie monitorowania pierwszej Rekomendacji Zwalczania Łapow-nictwa w Międzynarodowych Transakcjach Handlowych. Ukoronowaniem wysiłków OECD nakierowanych na walkę z korupcją było przyjęcie w 1997 r. Konwencji o zwalczaniu przekupstwa4, która wywołała powszechne zainteresowanie jako pierwsze narzędzie o światowym zasięgu, służące do zwalczania korupcji w transgranicznych transakcjach handlowych. Obecnie konwencję ratyfikowało 37 państw5.
W dniu 30 września 1997 r. ówczesny Komendant Główny Policji nadinsp. Marek Papała polecił utworzyć wyspecjalizowane struktury organizacyjne do walki z korupcją. Wówczas w wydziałach do spraw zwalczania przestępczości gospodarczej komend wojewódzkich Policji powstały zespoły do walki z korupcją. Zwalczaniem korupcji w Polsce zajmowało się początkowo łącznie około 80 policjantów pełniących służbę w strukturach do walki z przestępczością gospodarczą.
Aby skuteczniej zwalczać korupcję, Polska przystąpiła do powołanej w 1999 r. Grupy Państw Przeciwko Korupcji (GRECO). W związku z obecnością w GRECO w dniu 11 grudnia 2002 r. nasz kraj ratyfikował dwie istotne konwencje mające wpływ na efektywność walki z korupcją:
Prawnokarną konwencję o korupcji, sporządzoną w Strasburgu 27 stycznia 1999 r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 29, poz. 249);
Cywilnoprawną konwencję o korupcji, sporządzoną w Strasburgu 4 listopada 1999 r. (Dz. U. z 2004 r. Nr 244, poz. 2443).
GRECO sprawdza, czy działania państw członkowskich są zgodne z antykorupcyjnymi standardami Rady6. Wszyscy członkowie muszą poddać się wzajemnym procedurom monitoringu i oceny, na które składają się: postępowanie oceniające, które pozwala przedstawić propozycje niezbędnych zmian prawnych i reform instytucjonalnych, oraz kontrola zgodności, która pokazuje, czy dane państwo wdrożyło uzgodnione propozycje. GRECO prowadzi działania mające na celu podniesienie skuteczności walki z korupcją. Obecnie Grupa składa się z 45 członków europejskich oraz Stanów Zjednoczonych.
(...)
kom. Piotr Kowalski
ekspert Wydziału do walki z korupcją Biura Kryminalnego KGP
Pełna wersja artykułu "Rola Policji w zapobieganiu i zwalczaniu przestępczości korupcyjnej w Polsce" w pliku PDF
