Ustawą z dnia 17 grudnia 2021 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z powołaniem Centralnego Biura Zwalczania Cyberprzestępczości² zostały wprowadzone zmiany między innymi do ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji, zwanej dalej „ustawą”, w których następstwie z dniem 12 stycznia 2022 r. nowe brzmienie otrzymał także art. 25 ustawy. 

Istota zmian dotyczyła wprowadzenia w Policji nowego rodzaju służby, tj. zwalczania cyberprzestępczości. Jak wynika z uzasadnienia do wskazanej wyżej ustawy współczesne wyzwania dla cyberbezpieczeństwa związane z postępem technologii informatycznych i powszechnością dostępu do nich, a wraz z nim zależność codziennego życia od Internetu, skutkują potrzebą podnoszenia jakości działania służb bezpieczeństwa i porządku publicznego i ich możliwości operacyjnych w zakresie realizowanych zadań ustawowych. Upowszechnienie dostępu do Internetu, w kontekście globalnego charakteru cyberprzestrzeni, przy jednocześnie stosunkowo dużej możliwości zachowania anonimowości, sprzyja występowaniu różnego rodzaju zagrożeń, nie tylko dotyczących bezpieczeństwa systemów informatycznych, ale także o charakterze stricte przestępczym (dotyczącym m.in. przestępczości o charakterze ekonomicznym, kryminalnym, w tym przestępstw pedofilskich czy narkotykowych)³.

Efektywność działania Policji w zakresie zapobiegania i zwalczania cyberprzestępczości wymaga także zapewnienia skutecznego i profesjonalnego wyszkolenia funkcjonariuszy. Nieodzownym korelatem tego założenia jest usprawnienie i dostosowanie do realiów współczesnego świata cyfrowego postępowania kwalifikacyjnego prowadzonego w stosunku do kandydatów ubiegających się o przyjęcie do służby w Policji, jak również już pełniących służbę funkcjonariuszy, w celu pozyskania kandydatów na stanowiska, na których wymagane są specjalistyczne wykształcenie, umiejętności lub kwalifikacje pożądane ze względu na potrzeby kadrowe Policji w zakresie cyberbezpieczeństwa⁴.

Usprawnienie postępowania kwalifikacyjnego prowadzonego w stosunku do kandydatów ubiegających się o przyjęcie do służby w Policji, wprowadzone ustawą z dnia 17 grudnia 2021 r.

Do dnia 12 stycznia 2022 r. przyjęcie kandydata do służby w Policji następowało po przeprowadzeniu postępowania kwalifikacyjnego składającego się z następujących etapów:

1. złożenie podania o przyjęcie do służby, kwestionariusza osobowego kandydata do służby, a także dokumentów stwierdzających wymagane wykształcenie i kwalifikacje zawodowe oraz zawierających dane o uprzednim zatrudnieniu;
2. test wiedzy;
3. test sprawności fizycznej;
4. test psychologiczny;
5. przeprowadzenie rozmowy kwalifikacyjnej;
6. ustalenie zdolności fizycznej i psychicznej do służby w Policji;
7. sprawdzenie w ewidencjach, rejestrach i kartotekach prawdziwości danych zawartych w kwestionariuszu osobowym kandydata do służby;
8. przeprowadzenie postępowania sprawdzającego określonego w przepisach o ochronie informacji niejawnych.

Osoba przyjęta do służby w Policji przechodziła szkolenie podstawowe, a następnie w ramach adaptacji zawodowej odbywała służbę w oddziale prewencji Policji albo samodzielnym pododdziale prewencji Policji.

Natomiast zaproponowane zmiany w procedurze doboru do służby w Policji (nowelizacja treści art. 25 ustawy o Policji) miały na celu umożliwienie zarządzania i prowadzenia postępowania kwalifikacyjnego w stosunku do kandydatów ubiegających się o przyjęcie bezpośrednio do służby w służbie zwalczania cyberprzestępczości na stanowiska związane z rozpoznawaniem, zapobieganiem i zwalczaniem przestępstw popełnionych przy użyciu systemu informatycznego, systemu teleinformatycznego lub sieci teleinformatycznej, a także wykrywaniem i ściganiem sprawców tych przestępstw. W związku z utworzeniem nowej służby, w ramach postępowania kwalifikacyjnego przeprowadzonego w stosunku do osoby ubiegającej się o przyjęcie do Centralnego Biura Zwalczania Cyberprzestępczości, zwanego dalej „CBZC”, dodano etap w postaci sprawdzenia wiedzy i umiejętności z zakresu informatyki, funkcjonowania systemów informatycznych, systemów teleinformatycznych, sieci teleinformatycznych oraz znajomości języka obcego z tego obszaru, a także możliwość rozszerzenia postępowania o przeprowadzenie badania psychofizjologicznego. Jednocześnie w przypadku takiej osoby zrezygnowano z konieczności przeprowadzania testu wiedzy oraz testu sprawności fizycznej, a w przypadku przyjęcia jej do służby osoba ta nie będzie przechodziła procesu adaptacji służbowej w oddziale prewencji Policji albo samodzielnym pododdziale prewencji Policji, co z jednej strony wynika z charakteru zadań stawianych CBZC, z drugiej zaś ma pomóc w pozyskaniu kandydatów do służby o szczególnych umiejętnościach, które nie wymagają powiązania np. ze sprawnością fizyczną czy umiejętnościami typowymi dla służby prewencyjnej. Jednak mając na uwadze możliwość przeprowadzenia uproszczonego postępowania kwalifikacyjnego w stosunku do tej grupy funkcjonariuszy, policjanta przyjętego do służby zwalczania cyberprzestępczości na szczególnych zasadach będzie można przenieść lub delegować do innej służby w Policji wyłącznie pod warunkiem uzupełniającego przystąpienia do etapów postępowania kwalifikacyjnego przewidzianego dla pozostałych funkcjonariuszy. Jednocześnie zaproponowano ustanowienie wyodrębnionej procedury naboru w odniesieniu do pozostałych wyspecjalizowanych jednostek Policji, tj. Centralnego Biura Śledczego Policji, Biura Spraw Wewnętrznych Policji czy Centralnego Pododdziału Kontrterrorystycznego Policji „BOA”, przez możliwość prowadzenia rekrutacji bezpośrednio do tych jednostek, a nie przez nabory do ogólnej puli kadrowej Policji. W postępowaniu kwalifikacyjnym wyodrębniono także etapy, które wymagane będą w stosunku do kandydata ubiegającego się o przyjęcie do służby w Policji na stanowisko służbowe, na którym wymagane są specjalistyczne kwalifikacje, wykształcenie, uprawnienia lub umiejętności pożądane ze względu na potrzeby kadrowe Policji. Powyższe ma na celu umożliwienie zarządzania i prowadzenia sprofilowanego postępowania kwalifikacyjnego w stosunku do kandydatów posiadających specjalistyczne kwalifikacje, wykształcenie, uprawnienia czy umiejętności pożądane ze względu na potrzeby kadrowe Policji, na określonych stanowiskach służbowych. Wprowadzenie zmian w postępowaniu kwalifikacyjnym wobec ograniczonej grupy osób, których wykształcenie, posiadane uprawnienia lub nabyte umiejętności są istotne dla realizacji zadań Policji, wynikało z określenia profilu wymagań stawianym tej grupie kandydatów (rekrutacja taka będzie mogła być prowadzona przykładowo w kontekście pozyskiwania osób o szczególnych kwalifikacjach w zakresie chemii czy biologii, które w przyszłości będą mogły pełnić służbę w Centralnym Laboratorium Kryminalistycznym Policji)⁵.

Uwzględniając powyższe, należy stwierdzić, że art. 25 ustawy, po zmianach wprowadzonych ustawą z dnia 17 grudnia 2021 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z powołaniem Centralnego Biura Zwalczania Cyberprzestępczości, zyskał nowe, znacznie rozbudowane brzmienie. Oczywiście filarem tego przepisu są wymagania stawiane kandydatom ubiegającym się o przyjęcie do służby w Policji, określone w ust. 1.

W katalogu etapów postępowania kwalifikacyjnego (ust. 2), mających zastosowanie do określonych w ustawie grup kandydatów, wprowadzono dwie modyfikacje, tj.:

• w miejsce etapu test psychologiczny wprowadzono etap badanie psychologiczne, w tym test psychologiczny,
• w etapie sprawdzenie w ewidencjach, rejestrach i kartotekach prawdziwości danych zawartych w kwestionariuszu osobowym kandydata do służby w Policji doprecyzowano, iż czynności te przeprowadza się również w policyjnych zbiorach danych.

Kompleksowo postępowanie kwalifikacyjne składa się z następujących etapów:

1. złożenia podania o przyjęcie do służby, kwestionariusza osobowego kandydata do służby w Policji, a także dokumentów stwierdzających wymagane wykształcenie i kwalifikacje zawodowe oraz zawierających dane o uprzednim zatrudnieniu;
2. testu wiedzy;
3. testu sprawności fizycznej;
4. badania psychologicznego, w tym testu psychologicznego;
5. rozmowy kwalifikacyjnej;
6. ustalenia zdolności fizycznej i psychicznej do służby w Policji;
7. sprawdzenia w ewidencjach, rejestrach i kartotekach, w tym w policyjnych zbiorach danych, prawdziwości danych zawartych w kwestionariuszu osobowym kandydata do służby w Policji;
8. postępowania sprawdzającego, które jest określone w przepisach o ochronie informacji niejawnych⁶.

Do ustawy wprowadzono zakazy odnoszące się do kandydata, stanowiące, iż podczas przeprowadzania testu wiedzy, badania psychologicznego oraz sprawdzenia wiedzy i umiejętności z zakresu informatyki, funkcjonowania systemów informatycznych, systemów teleinformatycznych, sieci teleinformatycznych oraz znajomości języka obcego obejmującej te dziedziny – przeprowadzane w stosunku do kandydata do CBZC na stanowisko związane z bezpośrednim rozpoznawaniem i zwalczaniem przestępstw popełnionych przy użyciu systemu informatycznego, systemu teleinformatycznego lub sieci teleinformatycznej oraz zapobieganiem tym przestępstwom, a także wykrywaniem i ściganiem sprawców tych przestępstw), zakazuje się mu:

• korzystania z pomocy innych osób;
• posługiwania się urządzeniami służącymi do przekazu, odbioru lub zapisu informacji lub korzystania z niedopuszczonych do wykorzystania materiałów pomocniczych;
• zakłócania przebiegu ww. etapów w inny sposób niż wskazany wyżej.

W przypadku gdy kandydat złamie przedmiotowe zakazy, otrzyma negatywny wynik z tego etapu, podczas którego naruszył obowiązujące zakazy⁷.

Rozbudowano grupy kandydatów, w stosunku do których zastosowanie mają wybrane etapy postępowania kwalifikacyjnego.

Dodatkowe modyfikacje w postępowaniu kwalifikacyjnym do służby w Policji wprowadzone ustawą z dnia 17 grudnia 2021 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z powołaniem Centralnego Biura Zwalczania Cyberprzestępczości:

1. wprowadzono możliwość „przenoszenia” przez kandydata postępowania kwalifikacyjnego⁸, tj.:

• kandydat, wobec którego rozpoczęto postępowanie kwalifikacyjne, o którym mowa w ust. 2, ale go nie zakończono, może przystąpić, po złożeniu podania, do postępowania kwalifikacyjnego dla kandydatów ubiegających się o przyjęcie na stanowisko, na którym wymagane są specjalistyczne kwalifikacje, wykształcenie, uprawnienia lub umiejętności pożądane ze względu na potrzeby kadrowe Policji lub do postępowania kwalifikacyjnego dla kandydatów ubiegających się o przyjęcie do służby w CBZC na stanowisko związane z bezpośrednim rozpoznawaniem i zwalczaniem przestępstw popełnionych przy użyciu systemu informatycznego, systemu teleinformatycznego lub sieci teleinformatycznej oraz zapobieganiem tym przestępstwom, a także wykrywaniem i ściganiem sprawców tych przestępstw; w takiej sytuacji pozytywne wyniki z etapów: złożenie wymaganych dokumentów, badanie psychologiczne, w tym test psychologiczny, komisja lekarska oraz sprawdzenie w ewidencjach, uzyskane przez kandydata w postępowaniu, o którym mowa w art. 25 ust. 2 ustawy, uznaje się w jednym ze wskazanych wyżej postępowań, do którego przystąpił kandydat;
• kandydat, wobec którego zakończono postępowanie kwalifikacyjne na stanowisko służbowe, na którym wymagane są specjalistyczne kwalifikacje, wykształcenie, uprawnienia lub umiejętności pożądane ze względu na potrzeby kadrowe Policji lub postępowanie kwalifikacyjne do służby w CBZC na stanowisko związane z bezpośrednim rozpoznawaniem i zwalczaniem przestępstw popełnionych przy użyciu systemu informatycznego, systemu teleinformatycznego lub sieci teleinformatycznej oraz zapobieganiem tym przestępstwom, a także wykrywaniem i ściganiem sprawców tych przestępstw, lecz nie został przyjęty do służby w Policji z powodu ograniczonej liczby przyjęć albo innej usprawiedliwionej przyczyny leżącej po jego stronie, może przystąpić, po złożeniu podania, do postępowania kwalifikacyjnego, o którym mowa w art. 25 ust. 2 ustawy; podanie należy złożyć nie później niż w terminie 7 dni od dnia zakończenia postępowania kwalifikacyjnego; w takiej sytuacji pozytywne wyniki z etapów: złożenie wymaganych dokumentów, badanie psychologiczne, w tym test psychologiczny, rozmowa kwalifikacyjna, komisja lekarska oraz sprawdzenie w ewidencjach, uzyskane przez kandydata w jednym ze wskazanych na wstępie postępowań kwalifikacyjnych, uznaje się w postępowaniu, o którym mowa w art. 25 ust. 2 ustawy;

2. doszczegółowiono zakres przeprowadzania wybranych etapów postępowania kwalifikacyjnego, w zależności od danej grupy kandydatów⁹, tj.:

• rozmowa kwalifikacyjna przeprowadzana w stosunku do kandydata ubiegającego się o przyjęcie na stanowisko służbowe, na którym wymagane są specjalistyczne kwalifikacje, wykształcenie, uprawnienia lub umiejętności pożądane ze względu na potrzeby kadrowe Policji, uwzględnia wymagania dotyczące pełnienia służby na stanowisku służbowym, na które prowadzone jest postępowanie kwalifikacyjne;
• w przypadku gdy kandydat posiada specjalistyczne kwalifikacje, wykształcenie, uprawnienia lub umiejętności pożądane ze względu na potrzeby kadrowe Policji, uwzględnia się je w ocenie kandydata;
• postępowanie kwalifikacyjne prowadzone w stosunku do kandydata do służby w CBŚP, BSWP albo CBZC może być rozszerzone o przeprowadzenie badania psychofizjologicznego (badanie przy wykorzystaniu wariografu);
• badanie psychologiczne przeprowadzane w stosunku do kandydata ubiegającego się o przyjęcie na stanowisko do służby w CBŚP, BSWP albo CBZC uwzględnia wymagania dotyczące pełnienia służby w tych jednostkach organizacyjnych Policji;
• test sprawności fizycznej, badanie psychologiczne, w tym test psychologiczny, rozmowa kwalifikacyjna oraz komisja lekarska, przeprowadzane wobec kandydata ubiegającego się o przyjęcie na stanowisko do służby kontrterrorystycznej uwzględniają wymagania dotyczące pełnienia służby kontrterrorystycznej;

3. rozszerzono grupę zarządzających i prowadzących postępowanie kwalifikacyjne;
4. wprowadzono zasadę, zgodnie z którą zarządzenie przez komendanta CBŚP, komendanta BSWP, komendanta CBZC, komendanta wojewódzkiego (Stołecznego) Policji postępowania kwalifikacyjnego dla kandydata ubiegającego się o przyjęcie na stanowisko służbowe, na którym wymagane są specjalistyczne kwalifikacje, wykształcenie, uprawnienia lub umiejętności pożądane ze względu na potrzeby kadrowe Policji, wymaga uzyskania zgody Komendanta Głównego Policji udzielanej na wniosek zarządzającego¹⁰;
5. zmodyfikowano katalog przypadków, których wystąpienie skutkuje odmową objęcia kandydata postępowaniem kwalifikacyjnym albo odstąpieniem od jego prowadzenia przez zarządzających to postępowanie, tj.:

• niezłożenie kompletu dokumentów;
• niespełnienie wymagań określonych w art. 25 ust. 1 ustawy;
• uzyskanie negatywnego wyniku z co najmniej jednego z następujących etapów postępowania kwalifikacyjnego:

1. testu wiedzy,
2. testu sprawności fizycznej,
3. badania psychologicznego, w tym testu psycho-
4.  logicznego,
5. rozmowy kwalifikacyjnej,
6. komisji lekarskiej,

• postępowania sprawdzającego;
• uzyskanie negatywnego wyniku badania psychofizjologicznego – w przypadku kandydata ubiegającego się o przyjęcie do służby w CBŚP, BSWP albo CBZC;
• uzyskanie negatywnego wyniku sprawdzenia wiedzy i umiejętności z zakresu informatyki, funkcjonowania systemów informatycznych, systemów teleinformatycznych, sieci teleinformatycznych oraz znajomości języka obcego obejmującego te dziedziny – w przypadku kandydata ubiegającego się o przyjęcie do służby w CBZC;
• zatajenie lub podanie nieprawdziwych danych w kwestionariuszu osobowym kandydata;
• niepoddanie się przez kandydata przewidzianym w postępowaniu kwalifikacyjnym czynnościom lub etapom tego postępowania;
• przystąpienie do ponownego postępowania kwalifikacyjnego pomimo uzyskania przez kandydata w poprzednim postępowaniu kwalifikacyjnym negatywnego wyniku postępowania sprawdzającego, gdy z informacji posiadanych przez komendanta prowadzącego postępowanie wynika, że nie uległy zmianie okoliczności stanowiące podstawę negatywnego wyniku tego etapu;
• gdy nie znajduje to uzasadnienia w potrzebach kadrowych Policji;
• rezygnacja kandydata z ubiegania się o przyjęcie do służby w Policji¹¹;

6. wprowadzono przepis stanowiący, iż postępowanie kwalifikacyjne kończy się umieszczeniem kandydata na liście kandydatów i zatwierdzeniem listy przez zarządzającego postępowanie kwalifikacyjne.

Na podstawie art. 25 ust. 23 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji zostało wydane rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 12 stycznia 2022 r. w sprawie postępowania kwalifikacyjnego w stosunku do kandydatów ubiegających się o przyjęcie do służby w Policji (Dz. U. poz. 109), w którym czytelnik znajdzie szczegółowe informacje dotyczące znowelizowanych zasad przeprowadzania postępowania kwalifikacyjnego do służby w Policji, wdrożonych do stosowania od dnia 19 stycznia 2022 r.

mł. insp. w st. sp. Robert Opozda
Zakład Doradztwa Dydaktycznego i Psychologii CSP

1. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2023 r. poz. 171, z późn. zm.).
2. Dz. U. z 2021 r. poz. 2447, z późn. zm.
3. Druk sejmowy nr 1742 z dnia 12 listopada 2021 r. – uzasadnienie do projektu ustawy, s. 1.
4. Tamże, s. 4.
5. Tamże, s. 6–8.
6. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji, art. 25 ust. 2.
7. Tamże, art. 25 ust. 3–4.
8. Tamże, art. 25 ust. 15 i 16.
9. Tamże, art. 25 ust. 6–10.
10. Tamże, art. 25 ust. 18.
11. Tamże, art. 25 ust. 19.

Tabela nr 1. Grupy kandydatów do służby w Policji. Źródło: opracowanie własne na podstawie ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji.

Tabela nr 2. Uprawnieni do prowadzenia procedury doboru do służby w Policji. *Komendant Główny Policji zarządza i prowadzi postępowania kwalifikacyjne w stosunku do kandydatów ubiegających się o przyjęcie do służby w Komendzie Głównej Policji oraz BOA. **Komendant Główny Policji nie zarządza i nie prowadzi postępowania kwalifikacyjnego dla kandydatów w charakterze członka personelu medycznego. Źródło: opracowanie własne na podstawie ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji.