Wprowadzenie  

Przedmiotowe imprezy masowe zostały zaplanowane z ponadrocznym wyprzedzeniem[2] na lipiec 2016 r. Z punktu widzenia organizacyjnego służb odpowiedzialnych za zapewnienie i utrzymanie bezpieczeństwa i porządku publicznego w Rzeczypospolitej Polskiej nie wpisują się one do planów jako przedsięwzięcia nad wyraz skomplikowane, stwarzając tym samym ryzyko zakłócenia ich przebiegu. Jednakże ze względu na dynamiczną sytuację geopolityczną oraz ekonomiczną na świecie konieczność zapewnienia bezpieczeństwa z każdym dniem zyskuje na znaczeniu. Niewątpliwie przekłada się to również na potrzebę zachowania pełnej precyzji i profesjonalizmu w procesie planowania i organizacji wykorzystania sił i środków umożliwiających sprawny i bezpieczny dla uczestników przebieg imprez.

Przed przedstawieniem efektów w procesie organizacyjnym i wzajemnym współdziałaniu międzyresortowym nie sposób nie pochylić się nad aspektami, które chociaż ogólnie zaprezentują wagę pojęcia – bezpieczeństwo, w tym bezpieczeństwo międzynarodowe, i wyjaśnią, jaką Polska odgrywa w nim rolę.

Obecnie, w XXI wieku można ocenić, że największą wartością ludzkości jest właśnie bezpieczeństwo, które w swojej istocie daje stabilizację, porządek, rozwój i szczęście. Henry Kissinger, jako doradca prezydenta Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej do spraw bezpieczeństwa narodowego w latach 1969–1975, stwierdził, że „bezpieczeństwo jest fundamentem wszystkiego, co czynimy”[3].

W związku z powyższym pojawia się pytanie: Czy człowiek na takim fundamencie czuje się bezpieczny? W sytuacji piętrzących się zagrożeń odpowiedź może być tylko jedna – nie! Już w XVII wieku Thomas Hobbes zaprezentował tezę, że naturalny stan społeczeństwa ludzkiego to „bezustanny strach i niebezpieczeństwo śmierci”. Po dokładniejszej analizie można wywnioskować, że niebezpieczeństwo powstaje głównie z dwóch przyczyn, tj. „nienawiści do drugiego człowieka i chęci zysku”. Jednakże należy również zwrócić uwagę, że mimo widocznych różnic oba powody sprowadzają się do tego samego – „zagrożenia życia i zdrowia ludzi oraz ich mienia”[4].

W związku z powyższym możemy zadać kolejne pytanie: Czy człowiek – bez względu na pozycję społeczną, wiek – chce być bezpieczny w domu oraz innym, dowolnie wybranym miejscu publicznym? Odpowiedź może być kolejny raz tylko jedna – tak! Niestety, obecnie rzeczywistość jest bezwzględna, powodując, że w każdym miejscu człowiek ma poczucie zagrożenia, a systemy bezpieczeństwa o różnym kształcie i zasięgu w niektórych sytuacjach są niewystarczająco efektywne wobec wyzwań XXI wieku[5].

Przytoczona powyżej diagnoza stopniowo przenosi punkt widzenia na planowane wydarzenia, a w szczególności Szczyt NATO, i potrzebę przeprowadzenia globalnych rozważań nt. strategii zapewnienia i utrzymania pokoju światowego, będącego głównym wyzwaniem bezpieczeństwa międzynarodowego[6]. Także w tym przypadku stwierdzenie, że dbałość poszczególnych krajów, uczestników życia międzynarodowego, o zagwarantowanie sobie bezpieczeństwa staje się potrzebą natury egzystencjalnej, nie wydaje się przesadzone. Należy uznać, że bez jej zaspokojenia nie będzie możliwa realizacja innych założonych celów oraz aspiracji zarówno sojuszy, państw, narodów, jak i pojedynczych jednostek[7].

Kontynuując wprowadzenie w sytuację, która dokładniej uwypukli istotę zabezpieczenia zaplanowanych wydarzeń, wydaje się zasadne dokonanie ogólnej analizy powodów, dla których wytypowano Polskę jako miejsce organizacji Szczytu NATO oraz Światowych Dni Młodzieży. Można założyć, że stało się to w związku z zaistnieniem jednej z co najmniej dwóch przyczyn. Za pierwszą hipotetyczną przyczynę można uznać czysty przypadek, co by oznaczało, że decyzja ta w żaden sposób nie była uzasadniona politycznie czy też społecznie. Należy podkreślić, że wielce prawdopodobne jest jednak, że za tym wyborem kryją się argumenty ściśle powiązane z globalną sytuacją polityczno-ekonomiczną.

W odniesieniu do drugiej przyczyny nie sposób nie wspomnieć o uwarunkowaniach geopolitycznych Polski, jako samej istocie nauki, jaką jest geopolityka. Należy stwierdzić, iż paradygmat geopolityczny ma niebagatelne znaczenie przy tworzeniu dyrektyw strategii polityki zagranicznej i bezpieczeństwa poszczególnych państw. Wynika to głównie z niezorganizowanego charakteru środowiska międzynarodowego, a to potęguje pokojowe znaczenie integralnych instytucji[8]. Inicjacja i zaognienie w 2015 r. konfliktu rosyjsko-ukraińskiego podnoszą rangę usytuowania Polski na mapie świata, przypisując jej rolę buforu bezpieczeństwa dla Unii Europejskiej, czy – patrząc dalej – NATO. Natomiast piętrząca się do niewyobrażalnych rozmiarów fala uchodźców z Syrii i zalew jej ludnością krajów Unii Europejskiej powoduje, że problem bezpieczeństwa międzynarodowego oraz narodowego jej członków wciąż nie ustępuje z pierwszego miejsca wśród globalnych priorytetów.

Biorąc pod uwagę powyższe, czy teza, że nie ma lepszego miejsca od Polski na przeprowadzenie tak istotnych spotkań, jest z pewnością trafna? Zapewne nie, gdyż nie sposób generalizować w tak bezwzględnych kryteriach, jednakże z punktu widzenia przedmiotu rozważań, jakie mają zostać podjęte chociażby na Szczycie NATO[9], wybór ten należy uznać za jak najbardziej trafny.

W tak przedstawionym wymiarze przedsięwzięć, które odbędą się w lipcu br. na terenie naszego kraju, należy podkreślić raz jeszcze, że odpowiedzialność spoczywająca na podmiotach zaangażowanych w zabezpieczenie wydarzeń siłach jest ogromna. Mówiąc kolokwialnie, nie będzie tam miejsca na błędy.

  Szczyt NATO  

Szczyt NATO w Warszawie jest niewątpliwie wydarzeniem bezprecedensowym i o najwyższej randze z dotychczas organizowanych w Polsce spotkań na szczeblu międzynarodowym. Między innymi dlatego przygotowania wymagają współpracy wielu resortów i instytucji.

25 października 2015 r. Rząd RP przyjął plan działań zmierzających do przygotowania tegorocznego szczytu NATO w Warszawie, przedłożony przez ministra obrony narodowej. Dziś jest już pewne, że szczyt NATO odbędzie się 8–9 lipca 2016 r. na Stadionie Narodowym. Obiad dla przywódców państw i rządów zostanie wydany w Pałacu Prezydenckim, w sali, w której w 1955 r. podpisano Układ Warszawski. Nie jest to również odkrycie rewolucyjne, że szczyt NATO to duże wyzwanie organizacyjne i logistyczne. Do Polski ma przyjechać ok. 2,5 tys. delegatów. Wśród nich będą m.in. szefowie państw i rządów, liderzy ONZ, Unii Europejskiej i Banku Światowego. Prace szczytu będzie relacjonowało i obserwowało ok. 1,5 tys. przedstawicieli mediów oraz ok. 500 reprezentantów ośrodków naukowych i badawczych zajmujących się polityką zagraniczną i bezpieczeństwa. Prognozowany koszt szczytu wyniesie aż 155,8 mln zł[10].

Należy również zauważyć, że Szczyt NATO w Warszawie odbędzie się w wyjątkowym momencie, tzn. gdy euroatlantyckie bezpieczeństwo jest narażone na nowe zagrożenia i staje przed nowymi wyzwaniami. Ponadto Szczyt ma uwypuklić istotną rolę NATO w systemie międzynarodowego bezpieczeństwa, w tym zapewnienia bezpieczeństwa Polsce, oraz określić potrzebę efektywnego dostosowywania jego działań i strategii do aktualnych wyzwań i zagrożeń[11].

W marcu 2015 r. został powołany międzyresortowy zespół ds. przygotowania Szczytu NATO w Warszawie[12]. Zespołowi przewodniczy minister obrony narodowej. Wiceprzewodniczącym zespołu został minister spraw zagranicznych (MSZ opracowało plan dotyczący dyplomacji i obsługi szczytu w zakresie komunikacji medialnej i współpracy z mediami).

Oprócz przedstawicieli innych ministerstw, w skład zespołu weszli: wojewoda mazowiecki, szefowie służb podległych premierowi oraz ministrom obrony narodowej i spraw wewnętrznych – są to komendanci główni Żandarmerii Wojskowej, Policji, Państwowej Straży Pożarnej i Straży Granicznej; szef Biura Ochrony Rządu, szefowie wywiadu oraz kontrwywiadu cywilnego i wojskowego, a także innych służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo. Zespół sprawuje kontrolę polityczną nad przygotowaniami do Szczytu. Przewodniczący zespołu co kwartał przedkłada premierowi sprawozdanie z prac. W ciągu 30 dni od zakończenia Szczytu przewodniczący przekaże premierowi sprawozdanie końcowe. Zespół opracował plan działań zmierzających do przygotowania Szczytu w 2016 r. w Warszawie. Koordynuje działania organów administracji rządowej, ponadto nawiązał i utrzymuje kontakty oraz wymienia doświadczenia z państwami, które były gospodarzami poprzednich szczytów NATO[13].

W planie wskazano instytucje krajowe zaangażowane w przygotowanie Szczytu, przedstawiono zasady organizacyjne i cele oraz sposoby ich realizacji. Plan uwzględnia wymogi ogólne i podstawowe przedstawione przez Kwaterę Główną (KG) NATO. To na ich podstawie określono zakres i podział obowiązków między Polską a KG NATO, która jest głównym organizatorem Szczytu, przedstawiono także dane techniczne dotyczące różnych obszarów przygotowań. Plan zawiera również wytyczne do rozmów Polski z KG NATO w celu wynegocjowania i przyjęcia protokołu uzgodnień, który będzie prezentował wskazówki dotyczące planowania, organizacji, zarządzania i kontroli działań związanych z przygotowaniami[14].

Zaangażowanie resortu obrony narodowej, jako wiodącego prym w przygotowaniu, organizacji i zabezpieczeniu Szczytu, precyzuje zarządzenie nr 1 Ministra Obrony Narodowej z dnia 11 stycznia 2016 r. w sprawie Resortowego Zespołu do spraw Organizacyjnego Przygotowania Szczytu Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego w Rzeczypospolitej Polskiej w 2016 r.[15] Dokument ten nakłada na Żandarmerię Wojskową bezpośredni obowiązek zabezpieczenia ochronnego osób uczestniczących w przedsięwzięciu, w porozumieniu z innymi służbami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo i porządek publiczny.

Warto przypomnieć, że dyskusje nt. przygotowań do Szczytu NATO trwały praktycznie przez cały 2015 r. Jedna z nich odbyła się pod koniec września minionego roku w murach Akademii Obrony Narodowej. Analizowano m.in., jak przygotować się do zabezpieczania planowanych imprez masowych. Pułkownik Huw Morgan z Wielkiej Brytanii jako przykład podawał organizację szczytu grupy G-8 w Irlandii Północnej w 2013 r. Zwracał on uwagę na istotę bezzakłóceniowej łączności pomiędzy wszystkimi zaangażowanymi komórkami oraz na rolę tzw. oficerów łącznikowych w zapewnieniu tej komunikacji. Mówiąc o przygotowaniu się na prognozowane zagrożenia, akcentował znaczenie ćwiczeń i szkoleń, jednocześnie podkreślając, że najlepszym sposobem na oswojenie społeczeństwa z możliwymi zagrożeniami i przygotowanie się na nie, są ćwiczenia z udziałem osób prywatnych, firm i władz różnego szczebla[16].

Jednakże zaprezentowane przez brytyjskiego specjalistę wskazówki dla Żandarmerii Wojskowej nie okazały się niczym nowym. Formacja za każdym razem bardzo poważnie podchodzi do realizacji wszystkich zadań ustawowych[17], a przede wszystkim związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa i porządku publicznego. Dlatego też, celem usystematyzowania przedsięwzięć organizacyjnych, w dniu 25 maja 2015 r. Komendant Główny ŻW wydał rozkaz nr 64 w sprawie powołania zespołu organizacyjnego do zabezpieczenia szczytu NATO. W niniejszym rozkazie zawarto zakres zadań dla poszczególnych grup zespołu oraz ich szczegółowe harmonogramy prac.

Proces zabezpieczenia Szczytu przez Żandarmerię Wojskową został obrazowo przedstawiony na rycinie nr 1. Obejmuje on cztery zależne od siebie etapy. Impulsem do rozpoczęcia organizacji tego procesu stały się akty prawne dotyczące zakresu planowanych przedsięwzięć oraz podziału kompetencji w ramach fizycznej realizacji zadania. To normatywne uregulowanie szczegółów postępowania w ramach zabezpieczenia Szczytu pozwoliło na przejście do kolejnego etapu, a mianowicie planowania.

Planowanie było skoncentrowane na trzech fazach, tj.:

1)  wydaniu niezbędnych decyzji w zakresie podziału zadań dla poszczególnych służb i podziału obiektów do realizacji zadań ochronnych;

2)  opracowaniu koncepcji zabezpieczenia Szczytu NATO w ramach kompetencji ŻW oraz sporządzeniu planu zabezpieczenia przez Żandarmerię Wojskową;

3)  wydaniu rozkazu Komendanta Głównego ŻW dotyczącego zabezpieczenia Szczytu NATO[18].

Pomyślnie zakończone planowanie w rezultacie pozwoliło na rozpoczęcie etapu przygotowania, które z kolei obejmuje:

1)  szkolenie i zakupy:

• szkolenia: pirotechniczne, nieetatowych grup ochronnych (NGO), prewencyjne – w tym pilotowanie kolumn, realizowane w okresie poprzedzającym realizację zabezpieczenia, m.in. z wykorzystaniem bazy Centrum Szkolenia Żandarmerii Wojskowej,
• realizację zakupów niezbędnego wyposażenia i sprzętu;

2)  współdziałanie:

• określenie sposobu współdziałania oraz wymiany informacji z instytucjami realizującymi zadania na rzecz bezpieczeństwa Szczytu NATO;

3)  organizację struktur i stanowisk dowodzenia:

• organizację systemu dowodzenia oraz łączności dowodzenia, wytypowanie żołnierzy ŻW do dowodzenia poszczególnymi elementami podczas zabezpieczenia;
• przystosowanie i przygotowanie stanowiska dowodzenia ŻW oraz stanowisk niższych szczebli zgodnie z wygenerowanymi potrzebami.

Weryfikacją jakości planowania oraz jakości działań podczas przygotowania będzie uzyskany efekt, na który bezpośredni wpływ będzie miał przebieg całego zabezpieczenia. Żandarmeria Wojskowa w czasie zabezpieczenia Szczytu NATO będzie realizowała:

• zabezpieczenie ochronne,
• zabezpieczenie prewencyjne,
• zabezpieczenie dochodzeniowo-śledcze,
• zabezpieczenie przemieszczeń – pilotaże,

których podstawowym celem będzie skuteczne zapewnienie bezpieczeństwa osobom chronionym i delegacjom.

Należy zaznaczyć, że już od kwietnia 2015 r. odbywały się na szczeblu międzyresortowym spotkania dotyczące organizacji Szczytu NATO. Tematyką spotkań w głównej mierze było przedstawienie ogólnych zadań związanych z zabezpieczeniem Szczytu, ich podziału oraz szacowanie kosztów. W wyżej wymienionych spotkaniach i pracach zespołów nie zabrakło oczywiście przedstawicieli Żandarmerii Wojskowej.

Dodatkowo organizowano spotkania resortowe w Departamencie Wojskowych Spraw Zagranicznych (DWSZ), w tym również z inicjatywy ŻW. Podczas spotkań omawiano podział zadań pomiędzy poszczególnymi służbami resortów MON
i MSW (ŻW, Policja, BOR) oraz szacowano koszty. To w tym miejscu wypracowano wspólne stanowisko ŻW i DWSZ w zakresie realizacji zadań, które zgodnie z przepisami i możliwościami będą wykonane przez Żandarmerię Wojskową[19].

Ponadto w Komendzie Głównej ŻW rozkazem Komendanta Głównego Żandarmerii Wojskowej nr 64 z dnia 29 maja 2015 r. powołano zespół organizacyjny do prewencyjno-ochronnego zabezpieczenia spotkania ministrów obrony narodowej oraz szefów sztabów generalnych w Warszawie, które odbędzie się w lipcu bieżącego roku. Podczas cyklicznych spotkań zespołu określono zadania do realizacji w związku z zabezpieczeniem Szczytu NATO oraz oszacowano koszty realizacji zadania przez ŻW[20].

Zgodnie z dokumentami normującymi działalność Żandarmerii Wojskowej oraz dokumentami wydanymi na potrzeby zabezpieczenia Szczytu NATO, głównym zadaniem ŻW będzie skuteczne zapewnienie bezpieczeństwa ministrom obrony i szefom sztabów/szefom obrony oraz ich delegacjom, a także realizacja samodzielnego pilotowania kolumn, zabezpieczenia kontrterrorystycznego i ochrony statków powietrznych stacjonujących na terenach wojskowych[21].

Dodatkowo Żandarmeria Wojskowa jest odpowiedzialna za wsparcie innych służb w zakresie ochrony, sprawdzeń pirotechnicznych oraz zewnętrznego prewencyjnego zabezpieczenia miejsc czasowego pobytu. Schemat funkcjonowania współdziałania i zależności zespołów/grup organizacyjnych do Szczytu NATO w 2016 r. przedstawia rycina nr 2.

Należy również zaznaczyć, że w niedługim czasie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji we współpracy m.in. z Ministerstwem Obrony Narodowej opracuje „Plan zapewnienia bezpieczeństwa na czas Szczytu”, który będzie m.in. uwzględniał działania Żandarmerii Wojskowej. W zakresie zabezpieczenia wewnętrznego i ochrony obiektu głównego Szczytu zostanie on opracowany przez Grupę Roboczą Międzyresortowego Zespołu do spraw Przygotowania Szczytu Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego w Rzeczypospolitej Polskiej, w uzgodnieniu m.in. z Żandarmerią Wojskową.

Jednakże Żandarmeria Wojskowa nie poprzestanie jedynie na międzyresortowym współdziałaniu i dodatkowo, w ramach działań własnych, opracuje plan działania ŻW w zakresie realizacji zabezpieczenia Szczytu NATO oraz plany uzupełniające dowódców poszczególnych elementów (np. pilotaży, obiektów, zabezpieczenia dochodzeniowo-śledczego, w tym również kryminalnego). Należy wspomnieć także o zadaniach, które zostały zrealizowane w ostatnim miesiącu I kwartału br., a których znaczenie – z punktu widzenia organizacyjnego – jest bardzo istotne. Do wspomnianych zadań zaliczamy:

1)  wspólne szkolenie zespołów wsparcia taktycznego ŻW i Biura Ochrony Rządu;

2)  opracowywanie koncepcji zabezpieczenia kryminalnego ŻW na potrzeby Szczytu NATO;

3)  testowanie Platformy Integracji Komunikacji jawnej (PIK) przez Oddział Specjalny ŻW w Warszawie;

4)  analizę możliwości wykorzystania, we współdziałaniu z jednostkami resortu MSWiA, dla potrzeb zabezpieczenia szczytu NATO, systemu łączności niejawnej[22].

Oceniając obiektywnie zakres niezbędnych przygotowań, należy stwierdzić, że czasu na ich realizację jest coraz mniej, co powoduje, że przedsięwzięcie zabezpieczenia tak ważnej imprezy masowej stanowi dla Żandarmerii Wojskowej najważniejszy cel w nadchodzących miesiącach.

Z uwagi na rangę imprezy oraz złożoność procesu zabezpieczenia jest planowane zwiększenie ilości sił i środków zaangażowanych w jego realizację w stosunku do tych, które wykorzystywano w ramach zabezpieczenia Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej – Euro 2012[23]. Podsumowując, można stwierdzić, że Żandarmeria Wojskowa i jej żołnierze są już przygotowani do realizacji zadań związanych z zabezpieczeniem Szczytu NATO.

Należy jednak zwrócić uwagę, że wysiłek związany ze Szczytem NATO będzie dopiero półmetkiem w dążeniu do zapewnienia i utrzymania bezpieczeństwa w związku z wydarzeniami zaplanowanymi na 2016 r., bowiem Światowe Dni Młodzieży to – z organizacyjnego punktu widzenia – nie mniej ważna impreza masowa.

  Światowe Dni Młodzieży  

Światowe Dni Młodzieży (ŚDM) to międzynarodowe spotkania młodych całego świata, którzy razem ze swoimi katechetami, duszpasterzami, biskupami i papieżem gromadzą się w jednym miejscu, by wyznać wiarę w Jezusa Chrystusa[24]. Światowe Dni Młodzieży miały już miejsce w Polsce, w 1991 r. młodych chrześcijan z całego świata gościła Częstochowa.

Według wstępnych wyliczeń na tegoroczne obchody Światowych Dni Młodzieży przybędzie ponad 2 mln osób. Pielgrzymi chcą się spotkać z Ojcem Świętym podczas corocznego festiwalu, niemniej jednak w obliczu tragicznych wydarzeń w Paryżu czy Brukseli mnożą się pytania o bezpieczeństwo. Tak ogromna impreza, goszcząca głowę Kościoła katolickiego, praktycznie samoistnie staje się potencjalnym celem[25].

Wysoce uzasadnione wydają się wszelkie wątpliwości związane z organizacją kolejnej tak dużej imprezy w Polsce. Niektórzy uczestnicy będą przebywać na terenie RP ponad tydzień, biorąc udział w kolejnych wydarzeniach związanych ze Światowymi Dniami Młodzieży, w tym także w najważniejszym z nich – w spotkaniu z papieżem Franciszkiem. To obecność Ojca Świętego kreuje bardzo realne zagrożenie, ponieważ dla muzułmańskich fanatyków takie wydarzenie to kolejna okazja do dokonania zamachu na chrześcijański świat[26].

Trzeba mieć również świadomość, że kiedy terroryści planują zamach, to jednym z kluczowych elementów jest zaskoczenie. Nigdy nie wiemy, kiedy i gdzie mogą uderzyć. A podczas przedmiotowych wydarzeń, które z założenia są imprezami podwyższonego ryzyka, w trakcie planowania standardów bezpieczeństwa takie zagrożenie bierze się pod uwagę[27].

Uwzględniając powyższe, zauważamy, jaki ciężar odpowiedzialności spoczywa na służbach obarczonych zabezpieczeniem (w tym oczywiście Żandarmerii Wojskowej). Im lepiej będą one przygotowane na atak, tym mniejsze będą możliwości terrorystów związane z zakłóceniem obchodów dni młodzieży.

Istotę problemu doskonale dostrzega Żandarmeria Wojskowa, która jest jednym z głównych podmiotów odpowiedzialnych za zabezpieczenie przedsięwzięcia. Już od sierpnia 2015 r. przedstawiciele Komendy Głównej ŻW uczestniczyli w procesie przygotowania treści oraz uzgodnienia decyzji nr 402 Ministra Obrony Narodowej z dnia 20 października 2015 r. w sprawie przygotowania i udziału żołnierzy w XXXI Światowych Dniach Młodzieży. W wymienionej decyzji zawarto następujące zadania przewidziane do realizacji przez Żandarmerię Wojskową:

• skierowanie do prac w grupach zadaniowych przedstawicieli ŻW (w Warszawie i w Krakowie);
• zabezpieczenie prewencyjne udziału żołnierzy w ŚDM 2016;
• zapewnienie ochrony dla osób podlegających ochronie zgodnie z właściwością ŻW;
• zabezpieczenie przemieszczeń zgodnie z zezwoleniami na przejazd drogowy[28].

Dodatkowo, w celu zwiększenia możliwości dokonywania analiz różnych sytuacji i potencjalnych zagrożeń, ŻW w ramach współdziałania z Dowództwem Generalnym  Rodzajów Sił Zbrojnych oraz Dowództwem Komponentu Wojsk Specjalnych otrzyma wsparcie w postaci posiadanych „narzędzi” przez wojska specjalne (JW Nil), umożliwiające np. zobrazowanie rzeczywistej sytuacji (z powietrza)[29].

Jednocześnie, od lipca 2015 r. przedstawiciele Komendy Głównej ŻW, Mazowieckiego Oddziału ŻW w Warszawie oraz Oddziału ŻW w Krakowie brali udział w spotkaniach na szczeblu roboczym i eksperckim w sprawach realizacji zabezpieczenia ŚDM, podziału zadań oraz udziału Żandarmerii Wojskowej w zabezpieczeniu.

W związku z koniecznością optymalnego przygotowania stanu osobowego Żandarmerii Wojskowej do realizacji zadania, w okresie poprzedzającym realizację zabezpieczenia ŚDM zaplanowano szkolenia w Centrum Szkolenia Żandarmerii Wojskowej w Mińsku Mazowieckim, które między innymi będą ukierunkowane na tematykę z zakresu realizacji zapewnienia bezpieczeństwa podczas dużych imprez masowych (w ramach szkoleń będzie doskonalona wiedza i umiejętności żołnierzy z zakresu m.in. czynności ochronnych, pilotowania, sprawdzeń pirotechnicznych). Ponadto zamierza się wykorzystać przede wszystkim doświadczenia zdobyte podczas zabezpieczenia Szczytu NATO (lessons learned), które powinny okazać się w tym przypadku najlepszą szkołą dla wszystkich zaangażowanych – zarówno tych dowodzących, jak i samych „szeregowych” wykonawców[30].

Ze wstępnych szacunków wynika, że bezpośrednio do realizacji zadania będzie zaangażowanych około 1000 żołnierzy Żandarmerii Wojskowej, co powinno zapewnić optymalne wsparcie dla pozostałych służb odpowiedzialnych za zapewnienie i utrzymanie porządku publicznego[31].

  Współdziałanie Żandarmerii Wojskowej i Policji 

Niezbędne do tego jest współdziałanie, którego istotę stanowi zespolenie wysiłku uczestniczących w realizacji zadań w taki sposób, aby skutki wspólnego działania były bardziej wymierne niż suma skutków indywidualnego działania32. Nie inaczej będzie podczas Szczytu NATO czy Światowych Dni Młodzieży, ponieważ w zespole tkwi siła i tylko dzięki sprawnemu współdziałaniu cel zostanie osiągnięty.

Współdziałanie Żandarmerii Wojskowej z Policją to tylko jedna z płaszczyzn funkcjonalnych, z której korzysta ta wyspecjalizowana i wyodrębniona służba, natomiast szczególnie w przypadku zabezpieczenia imprez masowych jest to działalność najbardziej widoczna. Wspólne działania prewencyjne są najpowszechniejszą formą współdziałania, pozwalają na bieżącą wymianę doświadczeń, a uzyskane i posiadane informacje przyczyniają się do osiągania założonego celu. W kategorii tych działań zawiera się zarówno wspólna służba patrolowa, ochrona obiektów istotnych dla bezpieczeństwa i obronności państwa, jak i szeroko rozumiane działania profilaktyczne33.

Współdziałanie, realizowane w ramach wspólnych działań mających na celu zapewnienie i utrzymanie bezpieczeństwa i porządku publicznego, obejmuje przede wszystkim:

• działania prewencyjne (wspólne patrole i kontrolę ruchu drogowego);
• zapobieganie popełnianiu przestępstw i przeciwdziałanie występowaniu zjawisk patologicznych oraz wykrywanie sprawców popełnianych czynów zabronionych;
• zabezpieczanie miejsc przestępstw w celu niedopuszczenia do zatarcia śladów i dowodów;
• korzystanie z opinii biegłych i specjalistów oraz wykonywanie czynności dochodzeniowo-śledczych i realizowanie pomocy prawnej;
• prowadzenie poszukiwań oraz zatrzymywanie osób, pojazdów i rzeczy34.

Ogromne znaczenie ma to, aby podejmowane działania przybierały różne formy, ze szczególnym zwróceniem uwagi na działania prewencyjne, które pełnią istotną rolę w zapobieganiu kształtowania się zagrożeń niemilitarnych przede wszystkim w miejscach publicznych[35].

Działania te są realizowane poprzez:

• patrolowanie;
• konwojowanie;
• poszukiwanie osób (w tym zatrzymywanie niebezpiecznych przestępców);
• interweniowanie w stosunku do osób naruszających porządek i bezpieczeństwo publiczne;
• działania ochronne[36].

Na wskazane formy współdziałania do realizacji wspólnych patroli ŻW i Policji powołują się tylko niektóre, a mianowicie te, które zostaną wykorzystane również w lipcu 2016 r., tj.:

• ciągła wymiana informacji o zagrożeniach występujących na określonym terenie w zakresie bezpieczeństwa ludzi
• i mienia, spokoju i porządku publicznego;
• wzajemne korzystanie ze środków łączności, środków transportu, psów służbowych podczas prowadzenia wspólnych działań lub ścigania sprawców czynów zabronionych;
• organizowanie i realizacja wspólnych patroli;
• wspólne realizowanie działań zmierzających do zapewnienia spokoju i porządku w miejscach zgromadzeń, a także w innych miejscach publicznych;
• współpraca przy zabezpieczaniu miejsca przestępstwa, w celu niedopuszczenia do zatarcia lub utraty śladów i dowodów, przed przybyciem organów uprawnionych do prowadzenia śledztwa lub dochodzenia;
• udzielanie pomocy przy doprowadzaniu sprawców przestępstw i wykroczeń do właściwych organów[37].

Nie da się ukryć, że wspólne patrole żołnierzy ŻW i policjantów w odniesieniu do pozostałych form współpracy między tymi instytucjami stanowią widoczny i najefektywniejszy przejaw bliskiego współdziałania.

Współpraca ta przynosi zadowalające rezultaty i jest bardzo dobrze oceniana przez obie instytucje. Można sformułować wniosek, że sprawnie funkcjonujące współdziałanie przyczynia się do precyzyjnej oceny potencjalnego czynnika zagrożenia jako elementu analizy bezpieczeństwa i porządku publicznego, budującego strukturę zagrożeń i innych czynników kryminogennych, których występowanie prognozujemy zarówno w czasie Szczytu NATO, jak i Światowych Dni Młodzieży38.Bez wątpienia ta forma działania będzie się stawała jednym z najistotniejszych przedsięwzięć realizowanych przez wszystkie podmioty odpowiedzialne za zapewnienie oraz utrzymanie bezpieczeństwa i porządku publicznego.

Zatem chcąc wykonać stawiane zadania, bezwzględnie należy wykorzystać wszystkie będące w dyspozycji siły i środki dla zapobiegania ewentualnym sytuacjom kryzysowym. Umiejętne wykorzystanie komponentów m.in. Żandarmerii Wojskowej i Policji w zasadniczy sposób wpłynie natomiast na poprawę skuteczności funkcjonowania poprzez rozszerzenie spektrum oddziaływania w przypadku pojawienia się zagrożenia.

  Podsumowanie 

Reasumując, należy podkreślić raz jeszcze, że planowane na lipiec wydarzenia oraz wiążące się z nimi przedsięwzięcia organizacyjne stanowią priorytet zamierzeń służb odpowiedzialnych za zapewnienie i utrzymanie porządku publicznego w Polsce. Znaczenie Szczytu NATO oraz XXXI Światowych Dni Młodzieży jest dla całego świata wyjątkowe. Wypadki
w Paryżu i Brukseli pokazały, że bezpieczeństwo w Europie niestety jest zagrożone, dlatego tak ważne jest właściwe przygotowanie się do zabezpieczenia przedmiotowych imprez.

Można stwierdzić, że dotychczasowe wysiłki organizacyjne oraz profesjonalizm zaangażowanych służb, a przede wszystkim Żandarmerii Wojskowej, pozytywnie wpływają na bezpieczeństwo Polski i obywateli przebywających na jej terytorium.

mjr mgr inż. Tomasz Jakubczyk
Komendant Wydziału Żandarmerii Wojskowej w Bemowie Piskim

  mgr inż. Tomasz Jakubczyk   – Absolwent Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Lądowych im. Tadeusza Kościuszki we Wrocławiu oraz Akademii Obrony Narodowej w Warszawie. Od 11 lat pełni zawodową służbę wojskową w strukturach Żandarmerii Wojskowej, wykonując zadania w kraju, jak i poza jego granicami. Obecnie zajmuje stanowisko komendanta Wydziału Żandarmerii Wojskowej w Bemowie Piskim.

Decyzja o zorganizowaniu Szczytu NATO w 2016 r. w Warszawie zapadła 4–5 września 2015 r. podczas Szczytu w Newport w Wielkiej Brytanii.

[3]  W. Pokruszyński, Teoretyczne aspekty bezpieczeństwa, Wyższa Szkoła Gospodarki Euroregionalnej im. Alcide De Gasperi w Józefowie, Józefów 2010, s. 7.

[4]  Tamże.

[5]  Tamże.

[6]  R. Kuźniar, Z. Lachowski, Bezpieczeństwo międzynarodowe czasu przemian, Warszawa 2003.

[7]  W. Kitler, Współczesne postrzeganie bezpieczeństwa, WSA, Bielsko-Biała 2006, s. 23.

[8]  A. Margo Kostun, P. Stawarz, Rola geopolityki w polityce zagranicznej i bezpieczeństwa Polski i państw Kaukazu południowego na przełomie XX i XXI wieku, „Przegląd Europejski” 2013, nr 3 (29), Instytut Europeistyki, WDiNP, Uniwersytet Warszawski, Warszawa, s. 78.

[9]  „Wśród gości będą najważniejsi politycy i wojskowi państw członkowskich: 65 prezydentów i premierów oraz ministrowie obrony, spraw zagranicznych i szefowie sztabów generalnych. Wtorkowa Komisja Obrony Narodowej była poświęcona przygotowaniom do szczytu. Tomasz Siemoniak, wicepremier i szef MON, mówił także o tym, co Polska chce osiągnąć podczas lipcowego spotkania. – Ten szczyt traktujemy jako najważniejsze wydarzenie w Polsce od naszego wejścia do NATO. Chcemy, aby był też najważniejszym od czasów zakończenia zimnej wojny” – podkreślał. – cyt. J. Tańska, Co chcemy osiągnąć na spotkaniu NATO, polska-zbrojna.pl [dostęp: 5.08.2015 r.].

[10]  PAP, http://www.pap.pl/aktualnosci/news,423669,rzad-przyjal-plan-przygotowan-szczytu-nato.html [dostęp: 22.03.2016 r.].

[11]  Tamże.

[12]  Zarządzenie nr 14 Prezesa Rady Ministrów z dnia 2 marca 2015 r. w sprawie Międzyresortowego Zespołu do spraw Przygotowania Szczytu Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego w Rzeczypospolitej Polskiej w 2016 r. (M.P. poz. 261).

[13]  PAP, http://www.pap.pl/aktualnosci/news,423669,rzad-przyjal-plan-przygotowan-szczytu-nato.html [dostęp: 22.03.2016 r.].

[14]  Tamże.

[15]  Zarządzenie nr 1 Ministra Obrony Narodowej z dnia 11 stycznia 2016 r. w sprawie Resortowego Zespołu do spraw Organizacyjnego Przygotowania Szczytu Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego w Rzeczypospolitej Polskiej w 2016 r. (Dz. Urz. MON poz. 7).

[16]  J. Matuszak, Na akademii o przygotowaniach do Szczytu NATO, http://www.polska-zbrojna.pl/home/articleshow/7182?t=Na-Akademii-o-przygotowaniach-do-szczytu-NATO [dostęp 21.03.2016 r.].

[17]  Zakres zadań żołnierzy Żandarmerii Wojskowej precyzuje ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych (Dz. U. z 2016 r. poz. 96, z późn. zm.).

[18]  Dane KGŻW w Warszawie.

[19]  M. Fitas, Informacja o realizacji zadań przez Żandarmerię Wojskową w zakresie przygotowania do udziału w zabezpieczeniu Szczytu NATO w 2016 r., KGŻW, Warszawa 2016, s. 1.

[20]  Tamże, s. 2.

[21]  Tamże, s. 3.

[22]  Tamże, s. 1.

[23]  Tamże, s. 7.

[24]  http://www.kdm.org.pl/sdm [dostęp: 22.03.2016 r.].

[25]  K. Chojnacka, Światowe Dni Młodzieży w Krakowie celem dla terrorystów? Eksperci nie mają wątpliwości, http://natemat.pl/162083,przyszloroczne-swiatowe-dni-mlodziezy-wyzwaniem-dla-sluzb-bezpieczenstwa [dostęp: 22.03.2016 r.].

[26]  Tamże.

[27]  K. Liedel, Centrum Badań nad Terroryzmem, http://natemat.pl/162083,przyszloroczne-swiatowe-dni-mlodziezy-wyzwaniem-dla-sluzb-bezpieczenstwa [dostęp: 22.03.2016 r.].

[28]  M. Fitas, Informacja o realizacji zadań przez Żandarmerię Wojskową w zakresie przygotowania do udziału w zabezpieczeniu Światowych Dni Młodzieży w 2016 r., s. 1.

[29]  Tamże, s. 3.

[30]  Tamże, s. 4.

[31]  Tamże.

[32]  M. Rozmus, Współdziałanie Żandarmerii Wojskowej i Policji w obszarze działań prewencyjnych, „Kwartalnik Policyjny” 2014, nr 1 (27), s. 73.

[33]  Por. L. Dyduch, Współdziałanie ŻW i Policji w zwalczaniu zagrożeń niemilitarnych, „Kwartalnik Policyjny” 2008, nr 2, s. 45–47.

[34]  Porozumienie Komendanta Głównego ŻW i Komendanta Głównego Policji z dnia 16 stycznia 2002 r. o Współpracy Policji i Żandarmerii Wojskowej, Porozumienie Komendanta Głównego Żandarmerii Wojskowej i Komendanta Głównego Policji z dnia 8 maja 2013 r. o współpracy Żandarmerii Wojskowej i Policji.

[35]  M. Rozmus, Współdziałanie Żandarmerii Wojskowej i Policji w obszarze działań prewencyjnych, s. 75.

[36]  Tamże, s. 74.

[37]  Tamże, s. 75.

[38]  W. Zubrzycki, J. Truchan, Współpraca Policji i Żandarmerii Wojskowej w zatrzymywaniu niebezpiecznych przestępców, materiał na prawach rękopisu, Mińsk Mazowiecki 2009, s. 56.

Bibliografia

Dyduch L., Współdziałanie ŻW i Policji w zwalczaniu zagrożeń niemilitarnych, „Kwartalnik Policyjny” 2008, nr 2, s. 45–47.

Fitas M., Informacja o realizacji zadań przez Żandarmerię Wojskową w zakresie przygotowania do udziału w zabezpieczeniu Szczytu NATO w 2016 r., KGŻW, Warszawa 2016, s. 1.

Kitler W., Współczesne postrzeganie bezpieczeństwa, WSA, Bielsko-Biała 2006, s. 23.

Kuźniar R., Lachowski Z., Bezpieczeństwo międzynarodowe czasu przemian, Warszawa 2003.

Margo Kostun A., Stawarz P., Rola geopolityki w polityce zagranicznej i bezpieczeństwa Polski i państw Kaukazu południowego na przełomie XX i XXI wieku, „Przegląd Europejski” 2013, nr 3 (29), Instytut Europeistyki, WDiNP, Uniwersytet Warszawski, Warszawa, s. 78.

Pokruszyński W., Teoretyczne aspekty bezpieczeństwa, Wyższa Szkoła Gospodarki Euroregionalnej im. Alcide De Gasperi w Józefowie, Józefów 2010, s. 7.

Rozmus M., Współdziałanie Żandarmerii Wojskowej i Policji w obszarze działań prewencyjnych, „Kwartalnik Policyjny” 2014, nr 1 (27), s. 73.

Zubrzycki W., Truchan J., Współpraca Policji i Żandarmerii Wojskowej w zatrzymywaniu niebezpiecznych przestępców, materiał na prawach rękopisu, Mińsk Mazowiecki 2009, s. 56.

Akty prawne

Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych (Dz. U. z 2016 r. poz. 96, z późn. zm.).

Zarządzenie nr 14 Prezesa Rady Ministrów z dnia 2 marca 2015 r. w sprawie Międzyresortowego Zespołu do spraw Przygotowania Szczytu Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego w Rzeczypospolitej Polskiej w 2016 r. (M.P. poz. 261).

Zarządzenie nr 1 Ministra Obrony Narodowej z dnia 11 stycznia 2016 r. w sprawie Resortowego Zespołu do spraw Organizacyjnego Przygotowania Szczytu Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego w Rzeczypospolitej Polskiej w 2016 r. (Dz. Urz. MON poz. 7).

Zarządzenie nr 22 Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 19 października 2015 r. w sprawie powołania Zespołu do spraw koordynacji działań służb podległych lub nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych w związku z przygotowaniem Szczytu Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego oraz wizyty Jego Świątobliwości Papieża Franciszka i wsparciem organizacji Światowych Dni Młodzieży, w Rzeczypospolitej Polskiej w 2016 r. (Dz. Urz. MSW poz. 43).

Porozumienie Komendanta Głównego ŻW i Komendanta Głównego Policji z dnia 16 stycznia 2002 r. o Współpracy Policji i Żandarmerii Wojskowej, Porozumienie Komendanta Głównego Żandarmerii Wojskowej i Komendanta Głównego Policji z dnia 8 maja 2013 r. o współpracy Żandarmerii Wojskowej i Policji.

Netografia

Chojnacka K., Światowe Dni Młodzieży w Krakowie celem dla terrorystów? Eksperci nie mają wątpliwości, http://natemat.pl/162083,przyszloroczne-swiatowe-dni-mlodziezy-wyzwaniem-dla-sluzb-bezpieczenstwa [dostęp: 22.03.2016 r.].

http://www.kdm.org.pl/sdm [dostęp: 22.03.2016 r.].

Liedel K., Centrum Badań nad Terroryzmem, http://natemat.pl/162083,przyszloroczne-swiatowe-dni-mlodziezy-wyzwaniem-dla-sluzb-bezpieczenstwa [dostęp: 22.03.2016 r.].

Matuszak J., Na akademii o przygotowaniach do Szczytu NATO, http://www.polska-zbrojna.pl/home/articleshow/7182?t=Na-Akademii-o-przygotowaniach-do-szczytu-NATO [dostęp 21.03.2016 r.].

PAP, http://www.pap.pl/aktualnosci/news,423669,rzad-przyjal-plan-przygotowan-szczytu-nato.html [dostęp: 22.03.2016 r.].

Tańska J., Co chcemy osiągnąć na spotkaniu NATO, polska-zbrojna.pl [dostęp: 5.08.2015 r.].

Pełna wersja artykułu Zaangażowanie ŻW w zabezpieczenie Szczytu NATO oraz ŚDM w pliku PDF